3H. ZAPALENIE CEWKI MOCZOWEJ

3H.1. Wstęp

Zapalenie cewki moczowej (łac. urethritis) manifestuje się zazwyczaj objawami o charakterze LUTS. W niniejszych wytycznych przedstawiono zalecenia dotyczące diagnostyki i antybiotykoterapii bakteryjnego zapalenia cewki moczowej.

3H.2. Metody

Niniejsze zalecenia ustanowione zostały na podstawie kilku wytycznych krajów europejskich i zgodnie z zaleceniami Centrów Kontroli Chorób (CDC, ang. Centers for Disease Control) dotyczących chorób przenoszonych drogą płciową (STD, ang. sexually transmitted disease) (Bremer i wsp., 2014;). (del Rio i wsp., 2012; ). (Plettenberg, 2014;). (Workowski i Berman, 2010).

3H.3. Epidemiologia, etiologia i patogeneza

Z terapeutycznego i klinicznego punktu widzenia należy odróżniać gonokokowe zapalenie cewki moczowej (łac. gonorrhoeal urethritis) i niegonokokowe zapalenie cewki (NGU, łac. Nongonococcal urethritis). W Europie Środkowej nieswoiste zapalenia cewki moczowej występują znacznie





częściej niż zapalenia gonokokowe, lecz czynnik etiologiczny pozostaje nieznany w nawet 50% przypadków (Wetmore i wsp., 2011). Istnieje ścisła korelacja między rozwiązłością i statusem społeczno-ekonomicznym a częstotliwością infekcji wywołanych przez Neisseria gonorrhoeae i Chlamydia trachomatis. Infekcje te rozprzestrzeniają się przez kontakt seksualny. Do patogenów najczęściej wywołujących zapalenie cewki moczowej należą Neisseria gonorrhoeae, Chlamydia trachomatis, Mycoplasma genitalium, Trichomonas vaginalis oraz Ureaplasma urealyticum. Częstość występowania różnych gatunków waha się w różnych populacjach (Borchardt i wsp., 1995;). (Busolo i wsp., 1997;). (Evans i wsp., 1998a,). (Krieger, 1995;). (Wetmore i wsp., 2011). (Evans i wsp.,1998b; ). W badaniu amerykańskim czynnikami etiologicznymi NGU były: Ureaplasma urealyticum w 24,0%, Chlamydia trachomatis w 22,3%, Mycoplasma genitalium w 12,5%, TV w 2,5%, wieloczynnikowe NGU wykryto w 9,5% przypadków, natomiast w 12,5% nie ustalono czynnika sprawczego (Wetmore i wsp., 2011). Mycoplasma hominis prawdopodobnie nie powoduje zapalenia cewki moczowej. W większości przypadków Mycoplasma i Ureaplasma spp. wywołują bezobjawową kolonizację dróg układu moczowo-płciowego. Czynniki wywołujące zapalenie cewki moczowej pozostają zewnątrzkomórkowo w warstwie nabłonkowej lub wnikają w nabłonek (N. gonorrhoeae i C. trachomatis), powodując zakażenia ropne. Będące przyczyną zapalenia cewki moczowej chlamydie i gonokoki mogą rozprzestrzeniać się dalej poprzez drogi układu moczowo- -płciowego, wywołując zapalenia najądrza u mężczyzn oraz szyjki macicy, błony śluzowej macicy i jajowodów u kobiet. Najnowsze dane sugerują, że Mycoplasma genitalium może również powodować zapalenie szyjki macicy i choroby zapalne w obrębie miednicy u kobiet (Haggerty, 2008) (LE: 3). Wydzielina śluzowo-ropna lub ropna, bolesne oddawanie moczu (objawy dyzuryczne) i uczucie swędzenia w obrębie cewki moczowej są objawami zapalenia cewki moczowej. Należy zaznaczyć, że wiele przypadków infekcji cewki moczowej przebiega bezobjawowo.

3H.4. Diagnostyka

Barwienie wydzieliny z cewki moczowej lub wymazu z cewki moczowej metodą Grama, które ujawnia więcej niż pięć leukocytów w polu widzenia (w powiększeniu 1000‑krotnym), ewentualnie także wewnątrzkomórkowe gonokoki, takie jak Gram-ujemne dwoinki – wskazują na ropne zapalenie cewki moczowej (Swartz i wsp., 1978) (LE: 3, GR: B). Barwienie metodą Grama jest preferowanym szybkim testem diagnostycznym zapalenia cewki moczowej. Laboratoria powinny stosować zatwierdzone testy amplifikacji kwasu nukleinowego (NAAT, ang. nucleic acid amplification test) do wykrywania chlamydii i rzeżączki – są one najlepszymi dostępnymi testami służącymi do diagnozy zakażenia chlamydiami i gonokokokami w odniesieniu do ogólnej czułości, swoistości i łatwości transportu próbki (Papp i wsp., 2014). Posiewy w kierunku N. gonorrhoeae i chlamydii są przydatne w przypadku niepowodzeń leczenia i monitorowania oporności na aktualne leczenie. U wszystkich pacjentów z zapaleniem cewki moczowej i podejrzeniem transmisji seksualnej celowe jest określenie mikroorganizmu chorobotwórczego. Jeśli do identyfikacji patogenów stosowany jest NAAT, można wykorzystać próbkę moczu z pierwszego strumienia bez pobierania wymazu z cewki moczowej. Obecność Trichomonas sp. udaje się zwykle potwierdzić w badaniu mikroskopowym.

3H.5. Postępowanie

3H.5.1. Leczenie gonokokowego zapalenia cewki moczowej

W wyniku ciągłego rozprzestrzenienia się szczepów N. gonorrhoeae opornych na działanie fluorochinolonów ta klasa antybiotyków nie jest już zalecana w leczeniu rzeżączki – może być stosowana w przypadku potwierdzenia wrażliwości zgodnie z wytycznymi krajowymi. Na niektórych obszarach obserwuje się również zwiększenie oporności wobec cefalosporyn, w związku z tym znajomość lokalnych wzorców wrażliwości jest niezbędna dla prawidłowego leczenia rzeżączkowego zapalenia cewki moczowej. Rzeżączce często towarzyszy zakażenie chlamydiami, w związku z czym zawsze zaleca się włączenie leczenia przeciwko chlamydiom.



3H.5.3. Leczenie zapalenia cewki moczowej wywołanego przez Mycoplasma genitalium

Standard: azitromycyna 500 mg p.o. w pierwszym dniu, następnie 250 mg p.o. przez kolejne 2–5 dni. Alternatywnie: moksifloksacyna 400 mg p.o. 1 raz/ dzień przez 5 dni2

3H.5.4. Leczenie zapalenia cewki moczowej wywołanego przez Ureaplasma urealyticum

Standard: doksycyklina 100 mg 2 razy/dzień p.o. przez 7 dni. Alternatywnie: azitromycyna 1,0–1,5 g p.o. w dawce pojedynczej lub klaritromycyna 500 mg 2 razy/dzień p.o. przez 7 dni (możliwa oporność na makrolidy).

3H.5.5. Leczenie zapalenia cewki moczowej wywołanego przez Trichomonas vaginalis

Standard: metronidazol 2 g p.o. w dawce pojedynczej. W razie nawrotów: 4 g/dzień przez 3–5 dni.

3H.5.6. Leczenie niegonokokowego zapalenia cewki moczowej3

Standard: doksycyklina 100 mg 2 razy/dzień p.o. przez 7 dni. Alternatywnie: azitromycyna 500 mg p.o. w pierwszym dniu, następnie 250 mg p.o. przez kolejne 2–5 dni. Doksycyklinę i azitromycynę uważa się za równie skuteczne w leczeniu zakażeń wywołanych chlamydiami, jednak zakażenia wywołane przez Mycoplasma genitalium mogą lepiej reagować na azitromycynę (Falk i wsp., 2003). Erytromycyna jest mniej skuteczna i wywołuje więcej działań ubocznych. Fluorochinolony i doksycyklina są przeciwwskazane u kobiet ciężarnych. Dlatego oprócz erytromycyny i azitromycyny zalecane jest stosowanie amoksycyliny w dawce 500 mg 3 razy/dzień przez 7 dni. W przypadku braku powodzenia leczenia należy wziąć pod uwagę leczenie zakażeń wywoływanych przez T. vaginalis i/lub Mycoplasma i włączyć terapię skojarzoną z metronidazolem (2 g p.o. w pojedynczej dawce) oraz erytromycyną (500 mg p.o. 4 razy/dzień przez 7 dni). Podobnie jak w przypadku innych chorób przenoszonych drogą płciową konieczne jest leczenie partnerów seksualnych.

3H.6. Kontrola po leczeniu i zapobieganie

Leczenie powinno zostać uzupełnione o badanie kontrolne eradykacji zakażenia. Jeśli objawy utrzymują się lub nawracają po zakończeniu terapii, należy ponownie przeprowadzić diagnostykę. Pacjenci powinni zostać poinformowani o konieczności zachowania abstynencji seksualnej przez okres min. 7 dni od wdrożenia terapii pod warunkiem, że ustąpiły objawy choroby, a ich partnerzy seksualni zostali odpowiednio przeleczeni. Raportowanie i śledzenie źródła zakażenia powinno zostać wykonane zgodnie z procedurami krajowymi i we współpracy ze specjalistami w dziedzinie wenerologii. Osoby, u których

2 Z uwagi na doniesienia o niepowodzeniu terapii, niektórzy eksperci zalecają przedłużenie terapii do 10–14 dni. 3 W przypadku braku ustalenia czynnika etiologicznego. zdiagnozowano STD, powinny być poddane badaniom w kierunku HIV oraz kiły.

3I. BAKTERYJNE ZAPALENIA GRUCZOŁU KROKOWEGO

3I.1. Wstęp

Bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego jest jednostką chorobową rozpoznawalną na podstawie objawów klinicznych oraz poprzez potwierdzenie zapalenia i zakażenia zlokalizowanego w prostacie. W zależności od czasu trwania objawów bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego może mieć formę ostrego lub przewlekłego, jeśli objawy utrzymują się przez co najmniej 3 miesiące. Zaleca się, aby urolodzy europejscy posługiwali się klasyfikacją zaproponowaną przez Narodowy Instytut Cukrzycy oraz Chorób Trawienia i Nerek (NIDDK, ang. National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases), będący częścią Narodowego Instytutu Zdrowia (NIH, ang. National Institute of Health), która rozróżnia bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego od zespołu bólowego miednicy mniejszej (ZBMM, ang. chronic pelvic pain syndrome). Ostre bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego może być poważną infekcją. Pozajelitowe podawanie wysokich dawek antybiotyków jest zwykle niezbędne. Środki te mogą obejmować penicylinę o szerokim spektrum działania, cefalosporyny trzeciej generacji lub fluorochinolony. Wszystkie one mogą być łączone z aminoglikozydami w początkowej fazie terapii. Leczenie jest konieczne do czasu ustąpienia objawów i normalizacji parametrów zapalnych (LE: 3, GR: B). W łagodniejszych przypadkach można podawać doustne fluorochinolony przez okres 10 dni (LE: 3, GR: B). W przewlekłym bakteryjnym zapaleniu gruczołu krokowego z podejrzeniami ZBMM korzystne jest zastosowanie fluorochinolów przez okres co najmniej 4 tyg. W przypadku istnienia oporności na fluorochinolony lub wystąpienia niekorzystnych skutków ubocznych można podawać doustnie trimetoprim przez 4–12 tyg. Pacjenta należy następnie poddać ponownej ocenie i kontynuować antybiotykoterapię, jedynie jeśli posiewy z okresu sprzed rozpoczęcia leczenia potwierdziły zakażenie i/ lub pacjent zgłosił pozytywne skutki leczenia. Zaleca się łączny okres leczenia trwający 4–6 tyg. (LE: 3, GR: B). Pacjenci z zespołem przewlekłego bólu miednicy mniejszej są poddawani leczeniu empirycznemu z wykorzystaniem wielu procedur medycznych i fizjoterapeutycznych. Leczeniu bólu i innych dolegliwości z nim związanych poświęcone są wytyczne EAU w rozdziale na temat na przewlekłego bólu miednicy mniejszej (Engeler i wsp.,2012).

3I.2. Epidemiologia, etiologia i patogeneza

Tradycyjnie termin zapalenie gruczołu krokowego obejmował zarówno ostre, jak i przewlekłe bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego, o wyraźnie zakaźnym tle, jak również zespół zapalenia gruczołu krokowego lub inaczej ZBMM, w którym nie można potwierdzić czynnika zakaźnego, a którego pochodzenie jest wieloczynnikowe i w większości przypadków niejasne. Zapalenie gruczołu krokowego i ZBMM są rozpoznawane poprzez objawy oraz potwierdzenie zapalenia i zakażenia zlokalizowanego w prostacie (Meares i Stamey,1968). Czynnik chorobotwórczy jest jednak wykrywany z wykorzystaniem typowych metod jedynie w 5–10% przypadków (Weidner i wsp., 1991), dla których terapia przeciwbakteryjna ma racjonalne podstawy. Pozostałej części pacjentów staramy się pomóc empirycznie, wykorzystując liczne procedury medyczne i fizjoterapeutyczne. Ostatnia modyfikacja klasyfikacji i zastosowanie nowoczesnych metod, w tym biologii molekularnej, powinny umożliwić właściwe usystematyzowanie leczenia (Krieger i wsp., 1999; NIDDK, 1995;), (Schaeffer, 1999), Ten rozdział jest poświęcony przeglądowi potwierdzonych lub podejrzewanych zakażeń bakteryjnych prostaty (typ I i II w tabeli 15).



3I.3. Diagnostyka

3I.3.1. Wywiad i objawy

W zależności od czasu trwania bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego występuje w postaci ostrej lub przewlekłej, które są określane poprzez objawy utrzymujące się przez co najmniej 3 miesiące (Krieger i wsp., 1999; NIDDK, 1995;), (Schaeffer, 1999), Dominującymi objawami są ból o różnej lokalizacji i LUTS (tabela 16 i 17) (Alexander i Trissel, 1996;), (Alexander i wsp., 1998;), (Zermann i wsp.,1999), Przewlekłe bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego jest najczęstszą przyczyną nawracających ZUM u mężczyzn (Krieger, 1998).

3I.3.1.1. Kwestionariusze objawowe

Objawy wydają się być bardzo użytecznym parametrem w klasyfikacji bakteryjnego zapalenia gruczołu krokowego i ZBMM (Krieger i wsp., 1996). Kwestionariusze dotyczące



objawów związanych z zapaleniem gruczołu krokowego opracowano celem kwantyfikacji dolegliwości (Krieger i wsp., 1996;). (Nickel, 1998). Należy do nich wskaźnik objawów przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego (CPSI, ang. Chronic Prostatitis Symptom Index), który niedawno został opracowany przez Międzynarodową Sieć Współpracy na temat Zapalenia Prostaty (IPCN, ang. International Prostatitis Collaborative Network) zainicjowaną przez NIH w USA (Litwin i wsp., 1999). Chociaż kwestionariusz CPSI został zweryfikowany klinicznie i zatwierdzony jako użyteczne narzędzie, jego użyteczność do badań klinicznych nie została potwierdzona. Kwestionariusz składa się z czterech pytań dotyczących bólu lub dyskomfortu, dwu dotyczących oddawania moczu oraz trzech powiązanych z jakością życia (materiały dostępne on-line – 4.6.)

3I.3.2. Badania kliniczne

W przypadku ostrego zapalenia prostata może być obrzęknięta (często określana klinicznie jako galaretowata) i tkliwa, a nawet bolesna podczas DRE. Masaż gruczołu krokowego jest przeciwwskazany. Ważną częścią oceny klinicznej jest wykluczenie ropnia prostaty. W przypadku trwałych objawów (objawów przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego) należy wziąć pod uwagę ZBMM oraz zaburzenia ze strony innych narządów układu moczowo-płciowego i odbytnicy. Objawy przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego lub ZBMM mogą maskować gruźlicę stercza. Pyospermia i hematospermia u mężczyzn w regionach endemicznych lub po przebytej gruźlicy powinny skłonić do dalszych badań w kierunku gruźlicy układu moczowo-płciowego.

3I.3.3. Posiewy z moczu i z wydzieliny stercza

Najważniejszym badaniem w diagnostyce pacjenta z ostrym zapaleniem gruczołu krokowego jest posiew moczu ze środkowego strumienia. Jeśli podejrzewa się zakażenie krwiopochodne, należy wykonać również posiew z krwi. Ważnymi badaniami w przewlekłym zapaleniu stercza są ilościowe hodowle bakterii z określonych lokalizacji i mikroskopowa ocena porcjowanego moczu oraz wydzieliny stercza w teście Mearesa i Stameya(1968) (materiały dostępne on-line – 4.7).



Enterobacteriaceae, zwłaszcza E. coli, są głównymi patogenami odpowiedzialnymi za ostre bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego (tabela 18) (Schneider i wsp., 2003). Spektrum szczepów w przewlekłym bakteryjnym zapaleniu gruczołu krokowego jest szersze. Znaczenie wewnątrzkomórkowych bakterii takich jak C. trachomatis jest niepewne (Badalyan i wsp., 2003). U pacjentów z niedoborem odporności lub zakażeniem HIV zapalenie gruczołu krokowego może być spowodowane takimi patogenami jak M. tuberculosis, Candida spp. i nietypowo Coccidioides immitis, Blastomyces dermatitidis i Histoplasma capsulatum (Naber i Weidner, 1999). W przypadku podejrzenia gruźlicy stercza należy przeprowadzić badanie moczu na obecność Mycobacterium spp. z użyciem łańcuchowej reakcji polimerazy (PCR, ang. polymerase chain reaction).

3I.3.4. Biopsja stercza

Biopsja przezkroczowa nie jest zalecana w rutynowym postępowaniu diagnostycznym i powinna być zarezerwowana tylko do celów badawczych. Biopsja przezodbytnicza stercza nie jest zalecana w bakteryjnym zapaleniu (LE: 4, GR: C).

3I.3.5. Inne badania

Ultrasonografia transrektalna (ang. transrectal ultrasonography) może ujawnić wewnątrzsterczowe ropnie, zwapnienia i poszerzenie pęcherzyków nasiennych, ale jest zawodna i nie może być stosowana jako narzędzie diagnostyczne w zapaleniu gruczołu krokowego (Doble i Carter, 1989).

3I.3.6. Dodatkowe narzędzia diagnostyczne

3I.3.6.1. Badanie nasienia

Analiza mikrobiologiczna ejakulatu nie jest zalecana z powodu niskiej czułości i specyficzności w porównaniu z próbą 2 lub 3 szklanek. Analiza nasienia jest jednak często wykorzystywanym narzędziem w diagnostyce zakażenia męskich gruczołów dodatkowych (MAGI) i dostarcza informacji na temat jakości nasienia. Grupa robocza EAU uważa, że wytyczne dotyczące zapalenia gruczołu krokowego nie powinny zawierać określonego zestawu badań do diagnostyki różnicowej. Doświadczony urolog powinien zdecydować, które badania są istotne w procesie diagnostycznym indywidualnego pacjenta. Zwężenia cewki moczowej i zaburzenia odpływu z pęcherza moczowego należy zawsze brać pod uwagę i wykluczyć poprzez wykonanie badania uroflowmetrii, wstecznej uretrografii lub endoskopii.

3I.3.6.2. Antygen swoisty dla stercza

Stężenie PSA bardzo często wzrasta w ostrym bakteryjnym zapaleniu gruczołu krokowego i innych ZUM. Jeśli pacjent ma podwyższone PSA i objawy wskazujące na zapalenie gruczołu krokowego, stężenie PSA w surowicy powinno ulec normalizacji po leczeniu przeciwbakteryjnym w ciągu 4 tyg. u ok. 50% pacjentów (Bozeman i wsp., 2002). Można założyć, że po okresie co najmniej 3 miesięcy zostanie osiągnięty stabilny poziom PSA. Pomiar wolnego i całkowitego PSA nie daje praktycznych informacji diagnostycznych w zapaleniu gruczołu krokowego (Polascik i wsp., 1999).

3I.4. Postępowanie

3I.4.1. Antybiotyki

Antybiotyki są środkami ratującymi życie w ostrym bakteryjnym zapaleniu gruczołu krokowego i rekomendowanymi w leczeniu przewlekłego bakteryjnego zapalenia gruczołu krokowego. Ostre bakteryjne zapalenie gruczołu krokowego jest poważną infekcją przebiegającą z gorączką, intensywnymi dolegliwościami bólowymi i objawami ogólnymi. Zaleca się dożylne podawanie wysokich dawek antybiotyków o szerokim spektrum działania, takich jak penicylina o szerokim spektrum, cefalosporyny trzeciej generacji lub fluorochinolony. Na etapie leczenia początkowego którykolwiek z tych antybiotyków może być stosowany w połączeniu z aminoglikozydami. Po ustaniu lub złagodzeniu objawów i normalizacji parametrów stanu zapalnego chory może zostać przestawiony na leczenie doustne przez łączny okres 2–4 tyg. (Schaeffer i wsp., 2003). Zalecane antybiotyki w przewlekłym bakteryjnym zapaleniu prostaty łącznie z ich zaletami i wadami są wymienione w tabeli 19 (Bjerklund Johansen i wsp., 1998). Fluorochinolony, takie jak ciprofloksacyna i lewofloksacyna, są uznanymi lekami z wyboru ze względu na ich korzystne właściwości farmakokinetyczne (Bjerklund Johansen i wsp., 1998). (LE: 2b, GR: B), ich ogólnie dobry profil bezpieczeństwa oraz działanie przeciwko bakteriom Gram-ujemnym, włącznie z P. aeruginosa. Ponadto lewofloksacyna jest aktywna wobec Gram-dodatnich i atypowych patogenów, takich jak C. trachomatis i Mycoplasma (LE: 2b, GR: B). Łączny czas trwania antybiotykoterapii wynika z doświadczenia, ekspertyz i wsparty jest licznymi badaniami klinicznymi (Naber, 2003). W przewlekłym bakteryjnym zapaleniu gruczołu krokowego antybiotyki należy podawać przez okres 4–6 tyg. od wstępnego rozpoznania. Konieczne są stosunkowo wysokie dawki i preferowana jest terapia doustna (Bjerklund Johansen i wsp., 1998). (Naber, 2003). (LE: 3, GR: B). Jeśli wykryto lub podejrzewa się występowanie bakterii wewnątrzkomórkowych, należy podawać tetracykliny lub erytromycynę (Bjerklund Johansen i wsp., 1998). (Ohkawa i wsp., 1993). (LE: 2b, GR: B).

3I.4.2. Dosterczowe injekcje antybiotyków

Ta metoda leczenia nie została oceniona w kontrolowanych badaniach klinicznych i nie powinna być stosowana (Jimenez-Cruz i wsp., 1988;). (Mayersak, 1998).

3I.4.3. Drenaż i zabiegi operacyjne

Ok. 10% mężczyzn z ostrym zapaleniem gruczołu krokowego doświadcza zatrzymania moczu (Hua i wsp.,2005), które wymaga wytworzenia cystostomii, cewnikowania przerywanego bądź stałego zacewnikowania. Wytworzenie cystostomii nadłonowej jest ogólnie zalecaną metodą odprowadzenia moczu w zapaleniu gruczołu krokowego. Niepotrzebne zastosowanie cewnika przy braku zalegania moczu może zwiększać ryzyko progresji do przewlekłego zapalenia gruczołu krokowego (Yoon i wsp., 2012). Leczenie alfa-blokerami jest również zalecane, ale kliniczne dowody na ich korzystne działanie są słabe. W przypadku ropnia gruczołu krokowego zarówno drenaż, jak i konserwatywne strategie leczenia wydają się być zasadne (Ludwig i wsp., 1999). Znaczenie ma wielkość ropnia. W jednym z badań leczenie zachowawcze było skuteczne, jeśli ropień był mniejszy niż 1 cm, podczas gdy większe ropnie były drenowane przez jednorazowe nakłucie i aspirację lub ciągły drenaż (Chou i wsp., 2004). Należy unikać chirurgicznego leczenia bakteryjnego zapalenia gruczołu krokowego.

3J. ZAPALENIE JĄDRA I NAJĄDRZA

3J.1. Wstęp

Zapalenie jąder (łac. orchitis) i najądrzy (łac. epidydimitis) ze względu na objawy początkowe oraz przebieg kliniczny klasyfikuje się jako ostre lub przewlekłe. Najczęstszym rodzajem zapalenia jąder jest poświnkowe zapalenie jąder, które rozwija się u 20–30% pacjentów z zakażeniem wirusem świnki po okresie dojrzewania. Jeśli podejrzewa się świnkowe zapalenie jąder, dodatni wywiad zapalenia ślinianek przyusznych i obecność przeciwciał IgM w surowicy potwierdzają rozpoznanie.



Zapalenie najądrza jest prawie zawsze jednostronne i o stosunkowo nagłym początku. U młodych mężczyzn jest związane z aktywnością seksualną i infekcją partnerki/ partnera (LE: 3). U większości aktywnych seksualnie mężczyzn w wieku <35 lat jest wywołane przez mikroorganizmy przenoszone drogą płciową, podczas gdy u pacjentów w podeszłym wieku zazwyczaj przez powszechne patogeny dróg moczowych (LE: 3). Zapalenie najądrza powoduje ból i obrzęk, który rozpoczyna się w ogonie najądrza i może rozprzestrzeniać się na pozostałą, dystalną część najądrzy oraz na tkanki jądra. Powrózek nasienny jest zwykle tkliwy lub bolesny i obrzęknięty. Konieczne jest, aby lekarz potrafił różnicować zapalenie najądrzy od skrętu szypuły jądra tak szybko, jak tylko jest to możliwe na podstawie wszystkich dostępnych informacji. Mikrobiologiczna etiologia zapalenia najądrza może być zwykle określona przez barwienie metodą Grama wymazu z cewki moczowej i/lub moczu ze środkowego strumienia celem wykazania obecności bakterii Gram‑ujemnych (LE: 3). Pobranie wymazu z cewki moczowej czy też próbki moczu ze środkowego strumienia należy wykonać przed włączeniem antybiotykoterapii (GR: C). Środki przeciwdrobnoustrojowe powinny być wybierane na podstawie danych empirycznych przemawiających za tym, że u młodych, aktywnych seksualnie mężczyzn czynnikiem wywołującym jest zwykle Chlamydia trachomatis, natomiast u starszych mężczyzn czynnikiem sprawczym są powszechnie występujące uropatogeny. Fluorochinolony aktywne wobec C. trachomatis (np. ofloksacyna i lewofloksacyna) powinny być lekami pierwszego rzutu. Jeśli wykryto C. trachomatis, leczenie może być kontynuowane doksycykliną w dawce 200 mg/dobę przez co najmniej 2 tyg. Makrolidy mogą być stosowane alternatywnie (GR: C). Terapia wspomagająca obejmuje odpoczynek – reżim łóżkowy, elewację jąder oraz środki przeciwzapalne. W przypadku wykrycia zapalenia najądrzy C. trachomatis zaleca się również leczenie osoby współżyjącej płciowo (partnerki/partnera seksualnego) (GR: C). Powstałe ropnie w przebiegu zapalenia najądrza lub jąder wymagają leczenia chirurgicznego. Przewlekłe zapalenie najądrza czasami może być pierwszą kliniczną manifestacją gruźlicy układu moczowo-płciowego.

3J.2. Epidemiologia, etiologia i patofizjologia

Brak jest nowych danych dotyczących chorobowości i zapadalności na zapalenie najądrza. Według starszych analiz ostre zapalenie najądrza było główną przyczyną hospitalizacji personelu wojskowego (Berger, 1984) (LE: 3). Ostre zapalenie najądrza u młodych ludzi związane jest z aktywnością seksualną i zakażeniem partnerki/partnera (Robinson i wsp., 1990) (LE: 3). Najczęstszym rodzajem zapalenia jąder jest poświnkowe zapalenie jąder, które rozwija się u 20–30% pacjentów z zakażeniem wirusem świnki po okresie dojrzewania. Częstość jego występowania zależy od rozpowszechnienia w populacji (Rüther i wsp., 1995). Pierwotne przewlekłe zapalenie jąder jest chorobą ziarniniakową, bardzo rzadką i o niejasnej etiologii – w literaturze zostało opisanych ok. 100 przypadków (Aitchison i wsp., 1990). Powikłaniami zapalenia jądra i najądrza są ropnie, niedokrwienie lub zawał jądra, zanik jądra, rozwój przewlekłego stwardnienia najądrzy oraz niepłodność (Berger,1984). Zapalenie najądrza wywołane przez mikroorganizmy przenoszone drogą płciową występuje głównie u aktywnych seksualnie mężczyzn w wieku <35 lat (Berger, 1984;) (Weidner i wsp., 1987) (LE: 3). Większość przypadków zapalenia najądrzy jest wywołana przez powszechnie występujące patogeny układu moczowego, które również są najczęstszą przyczyną bakteriomoczu (Berger, 1984;) (Weidner i wsp., 1987) (LE: 3). Przeszkoda podpęcherzowa i wady układu moczowo-płciowego są również czynnikami ryzyka dla tego typu infekcji. Zazwyczaj zapalenie najądrza rozprzestrzenia się drogą wstępującą z cewki moczowej lub zstępującą z pęcherza moczowego. W niespecyficznym zapaleniu ziarniniakowym jądra zakłada się, że za wywołanie przewlekłego stanu zapalnego odpowiedzialne są mechanizmy autoimmunologiczne (Aitchison i wsp., 1990; ). (Nistal, 1984). Zapalenie jąder u dzieci i świnkowe zapalenie są pochodzenia krwiopochodnego (Nistal, 1984). Zapalenie jądra i najądrza jest obserwowane w zakażeniach ogólnoustrojowych takich jak gruźlica, kiła, bruceloza i zakażeniach kryptokokowych.

3J.3. Klasyfikacja

Zapalenie najądrza powoduje ból i obrzęk, który jest prawie zawsze jednostronny i o stosunkowo ostrym początku. W niektórych tylko przypadkach w proces zapalny zaangażowane są jądra. Z drugiej strony procesy zapalne jąder, a zwłaszcza te wywołane przez wirusy, często obejmują też najądrza. Zapalenie jąder i najądrzy klasyfikuje się jako ostre lub przewlekłe – zależnie od wystąpienia objawów początkowych i przebiegu klinicznego. Przewlekła choroba ze stwardnieniem rozwija się w 15% przypadków ostrego zapalenia najądrza. W przypadku współwystępowania zapalenia jąder przewlekłe zapalenie może spowodować zanik jąder i zaburzenie spermatogenezy (Berger, 1984; ). (Naber i Weidner, 1999 ).

3J.4. Diagnostyka

W przypadku ostrego zapalenia najądrza objawy zapalne i obrzęk zwykle zaczynają się w obrębie ogona najądrza i mogą przemieszczać się w kierunku dystalnej części najądrza oraz tkanek jądra. Powrózek nasienny jest zwykle tkliwy lub bolesny i obrzęknięty. Wszyscy chorzy z zapaleniem najądrza, które jest spowodowane przez mikroorganizmy przenoszone drogą płciową, mają dodatni wywiad ekspozycji seksualnej, a do zakażenia patogenami mogło dojść na wiele miesięcy poprzedzających wystąpienie objawów. Jeżeli pacjent jest badany bezpośrednio po oddaniu moczu, wyciek z cewki moczowej może być niezauważony, ponieważ krwinki białe i bakterie mogły zostać wypłukane z cewki moczowej podczas oddawania moczu. Etiologia zapalenia najądrzy może być zwykle określona przez barwienie metodą Grama wymazu z cewki moczowej i/lub próbki moczu ze środkowego strumienia celem wykazania obecności bakterii Gram-ujemnych. Obecność wewnątrzkomórkowych dwoinek gram- -ujemnych w rozmazie wskazuje na zakażenie N. gonorrhoeae. Obecność samych leukocytów w wymazie z cewki moczowej wskazuje na niegonokokowe zapalenie cewki moczowej. C. trachomatis jest izolowana u ok. 2/3 pacjentów (Berger, 1984; ). (Weidner i wsp., 1987 ). (LE: 3). Analiza ejakulatu według kryteriów WHO wykazująca obecność leukocytów wskazuje na trwały proces zapalny. W wielu przypadkach obecne jest przemijające zmniejszenie liczby plemników i ich ruchliwości. Azoospermia spowodowana całkowitą niedrożnością obu najądrzy jest rzadkim powikłaniem. Jeśli podejrzewa się świnkowe zapalenie jąder, dodatni wywiad w kierunku zapalenia ślinianek przyusznych i obecność przeciwciał IgM w surowicy wskazują na trafność rozpoznania. W ok. 20% przypadków zapalenia jąder wywołanego wirusem świnki u mężczyzn po okresie dojrzewania choroba występuje obustronnie ze znacznym ryzykiem atrofii jąder i azoospermii (Robinson i wsp., 1990). (LE: 3).

3J.4.1. Diagnostyka różnicowa

Konieczne jest przeprowadzenie diagnostyki różnicowej między zapaleniem najądrzy a skrętem powrózka nasiennego najszybciej, jak to tylko możliwe, przy wykorzystaniu wszystkich dostępnych metod i informacji, w tym wieku pacjenta, wywiadu w kierunku zapalenia cewki moczowej, oceny klinicznej i badania USG z oceną przepływu krwi z wykorzystaniem funkcji Dopplera (duplex).

3J.5. Postępowanie

Tylko kilka badań dotyczyło pomiaru penetracji leków przeciwdrobnoustrojowych do najądrza i jądra u ludzi. Spośród nich fluorochinolony wykazały najkorzystniejsze właściwości (Kulchavenya i Chul-sung, 2010; ). (Ludwig i wsp.,1997). (LE: 2a). Środki przeciwbakteryjne powinny być dobrane empirycznie na podstawie danych wskazujących, że u większości aktywnych seksualnie mężczyzn w wieku <35 lat zapalenie jądra i/lub najądrza jest wywołane przez C. trachomatis, podczas gdy u pacjentów w starszym wieku z LUTS o etiologii BPH lub innymi zaburzeniami mikcji zazwyczaj przez powszechne patogeny dróg moczowych. Badania, które porównywały wyniki mikrobiologiczne z nakłucia najądrza i wymazów z cewki moczowej oraz moczu, wykazały bardzo dobrą korelację. Dlatego też zanim włączona zostanie antybiotykoterapia, należy pobrać wymaz z cewki moczowej oraz próbkę moczu ze środkowego strumienia do badań mikrobiologicznych (GR: C). Lekami pierwszego rzutu powinny być fluorochinolony, najlepiej te o aktywności wobec C. trachomatis (np. ofloksacyna i lewofloksacyna), ze względu na ich szerokie spektrum przeciwbakteryjne i ich dobrą penetrację do tkanek dróg moczowo-płciowych. Jeśli potwierdzonym czynnikiem sprawczym jest C. trachomatis, leczenie może być kontynuowane doksycykliną w dawce 200 mg/dobę przez co najmniej 2 tyg. Makrolidy mogą być stosowane jako środki alternatywne (GR: C). Terapia wspomagająca obejmuje reżim łóżkowy, elewację jąder i terapię przeciwzapalną. U młodych mężczyzn zapalenie najądrzy może prowadzić do trwałej niedrożności przewodów najądrza, a tym samym do niepłodności. W związku z tym powinno się rozważyć terapię przeciwobrzękową metyloprednizolonem w dawce początkowej 40 mg/dobę, zmniejszając dawkę o połowę co drugi dzień (GR: C). W przypadku zapalenia najądrzy wywołanego przez C. trachomatis leczenie powinno również objąć partnerkę/ partnera seksualną (GR: C). Jeśli czynnikiem sprawczym są powszechnie występujące uropatogeny, należy przeprowadzić dokładną diagnostykę zaburzeń oddawania moczu w celu zapobieżenia nawrotom (GR: C). Ropnie powstałe w wyniku zapalenia najądrzy lub zapalenia jąder wymagają leczenia chirurgicznego. Przewlekłe zapalenie najądrzy może być pierwszym klinicznym objawem gruźlicy układu moczowo-płciowego.

3K. ZGORZEL (GANGRENA) FOURNIERA

3K.1. Wstęp

Całkowite, powtarzane oczyszczenie chirurgiczne należy rozpocząć w ciągu 24 godz. od rozpoznania (LE: 3: GR: B).yy Leczenie antybiotykami o szerokim spektrum działania należy rozpocząć od chwili rozpoznania, z następczą modyfikacją zgodną z wynikami posiewu i stanem klinicznym (LE: 3, GR: B). yy Leczenie wspomagające takimi środkami jak immunoglobuliny czy użycie komory hiperbarycznej nie jest zalecane, z wyjątkiem wykorzystania w badaniach klinicznych (LE: 3, GR: C). Zgorzel Fourniera jest agresywnym i często śmiertelnym, wielobakteryjnym zakażeniem tkanek miękkich krocza, okolicy okołoodbytniczej i zewnętrznych narządów płciowych. Jest to anatomiczna podkategoria martwiczego zapalenia powięzi. Zalecenia dotyczące rozpoznania i leczenia pochodzą głównie z obserwacji serii przypadków oraz ekspertyz biegłych (LE: 3/4).

3K.2. Rozpoznanie/Diagnostyka

Zgorzel Fourniera występuje dość rzadko, lecz jej występowanie wzrasta wraz ze starzeniem się populacji, coraz częstszym występowaniem cukrzycy oraz pojawianiem się wielolekoopornych patogenów. Zazwyczaj obecny jest bolesny obrzęk moszny i krocza z ciężką sepsą. Badanie przedmiotowe wykazuje obecność małych obszarów martwicy skóry z okalającym rumieniem i obrzękiem. Trzeszczenie podczas badania palpacyjnego i obecność cuchnącego wysięku występuje w bardziej zaawansowanych stadiach choroby. Czynniki ryzyka obejmują pacjentów o obniżonej odporności, chorych z cukrzycą lub niedożywieniem oraz po niedawno przebytym cewnikowaniu, instrumentacji lub zabiegu w okolicy krocza. W ponad 40% przypadków początek choroby jest bardzo podstępny – objawem mogą być jedynie dolegliwości bólowe, co często prowadzi do opóźnienia leczenia. Należy wykazywać dużą podejrzliwość i skrupulatność w trakcie badania fizykalnego, zwłaszcza u pacjentów otyłych.

3K.2.1. Mikrobiologia

Zgorzel Fourniera jest zwykle martwiczym zapaleniem powięzi typu 1 wywołanym florą mieszaną, w tym przez Staphylococcus aureus, Streptococcus sp, Klebsiella sp., E. coli i bakterie beztlenowe. Udział Clostridium sp. jest coraz rzadszy. Organizmy te wydzielają endotoksyny powodujące martwicę tkanek i poważne zaburzenia układu sercowo-naczyniowego. Późniejsza reakcja zapalna gospodarza przyczynia się do niewydolności wielonarządowej i śmierci

3K.3. Postępowanie

Stopień martwicy wewnętrznej jest zazwyczaj znacznie większy, niż wynikałoby to z objawów zewnętrznych, a tym samym odpowiednie całkowite i powtarzane chirurgiczne oczyszczenie jest konieczne do uratowania życia pacjenta (LE: 3, GR: B). Specyficzne dla choroby systemy punktacji ciężkości nie wydają się być lepsze od ogólnych systemów klasyfikacyjnych stosowanych w stanach krytycznych i dlatego nie zaleca się ich do rutynowego stosowania (LE: 3, GR: C). TK lub MRI mogą pomóc zidentyfikować zaburzenia okołoodbytnicze sugerujące potrzebę wyłonienia kolostomii (LE: 3, GR: C). Wnioski z serii przypadków wskazują, że oczyszczenie chirurgiczne powinno być wczesne (<24 godz.) i kompletne, ponieważ opóźnione i/lub niewystarczające leczenie chirurgiczne skutkuje większą śmiertelnością (LE: 3, GR: B). Jednocześnie należy włączyć antybiotykoterapię dożylną o szerokim spektrum działania (LE: 3, GR: B). Po uzyskaniu wyników posiewów z rany można zmodyfikować leczenie zgodnie z antybiogramem. Korzyści z leczenia immunoglobulinami i hiperbarycznym tlenem są niepewne i dlatego nie powinny być rutynowo stosowane (LE, 3: GR: C). Odpowiednie wczesne leczenie chirurgiczne i farmakologiczne zapewnia przeżycie >70% w zależności od grupy pacjentów i dostępności intensywnej opieki (LE: 3). Po ustąpieniu objawów niezbędna jest plastyczna rekonstrukcja z użyciem przeszczepów skóry (Erol i wsp., 2010; Ozturk i wsp., 2011; Roghmann i wsp., 2012; Sarani i wsp., 2009). (Erol i wsp., 2010;). (Ozturk i wsp., 2011;). (Roghmann i wsp., 2012;). (Sarani i wsp., 2009).

być przez >30 czynników chorobotwórczych. Jednak nie wszystkie patogeny, które mogą być przenoszone drogą płciową, manifestują się objawami z narządów płciowych, a nie wszystkie zakażenia narządów płciowych są przenoszone wyłącznie drogą płciową. Odsyłamy czytelnika do wytycznych leczenia STD opublikowanych przez CDC w 2010 r. i ich późniejszych aktualizacji (Workowski i Berman, 2010). Wirus HIV powoduje choroby układu odpornościowego, prowadząc do szerokiego spektrum powikłań i skomplikowanych schorzeń znanych jako AIDS. Rzadko daje on objawy ze strony układu moczowo-płciowego. Ten temat wychodzi poza zakres niniejszych wytycznych.

3M. ZAKAŻENIA SPECYFICZNE

Gruźlica układu moczowo-płciowego oraz bilharcjoza są dwoma infekcjami, które mogą przebiegać z zajęciem układu moczowo-płciowego. Chociaż w Europie nie ma endemicznych ognisk, przypadki gruźlicy układu moczowo-płciowego są czasami rozpoznawane we wszystkich społecznościach. W świecie globalizacji podróżujący regularnie stykają się z sytuacjami, w których może dojść do zakażenia. Wytyczne dotyczące diagnostyki i postępowania w tego rodzaju infekcjach zostały opublikowane (Çek i wsp., 2005;). (Kulchavenya i Chul-sung, 2010;). (Lenki Yasuda, 2010;). (Schneede i wsp., 2003).

3M.1. Gruźlica urogenitalna

Szacuje się, że prawie 1/3 światowej populacji jest zakażona M. tuberculosis. Gruźlica jest najczęstszym zakażeniem



oportunistycznym u pacjentów z AIDS. Gruźlica układu moczowo-płciowego nie jest bardzo powszechna, ale jest uważana za ciężką postać gruźlicy pozapłucnej. Rozpoznanie gruźlicy układu moczowo-płciowego jest oparte na posiewach wyodrębniających patogeny wywołujące zakażenie; jednakże czasami może być konieczna biopsja z pobraniem materiału na tradycyjny nośnik stały. Leki są terapią pierwszego rzutu w grużlicy układu moczowo-płciowego. 6-miesięczne schematy leczenia są skuteczne u większości pacjentów. Mimo że farmakoterapia jest podstawową formą leczenia, postępowanie chirurgiczne w postaci ablacji lub rekonstrukcji może być niezbędne. Zarówno zabiegi radykalne, jak i rekonstrukcyjne powinny być przeprowadzane w ciągu pierwszych 2 miesięcy intensywnej farmakoterapii. Leczenie powinno być prowadzone przez specjalistę zajmującego się gruźlicą lub w bezpośredniej z nim współpracy (Kulchavenya i Chulsung,2010;). (Lenk i Yasuda, 2010;). (Schneede i wsp., 2003).

3M.2. Bilharcjoza (schistosomatoza) urogenitalna

Ponad 200 mln ludzi na świecie dotkniętych jest bilharcjozą, która wywołana jest przez przywry Schistosoma haematobium. Podróżujący powinni podjąć środki ostrożności. Dla ludności na terenach endemicznych konieczne jest zintegrowane podejście, w tym edukacja zdrowotna. Skuteczne leczenie farmakologiczne jest dostępne (Çek i wsp., 2005).

3N.1. Wstęp

Celem profilaktyki antybakteryjnej w chirurgii urologicznej jest zmniejszenie liczby mikroorganizmów w polu operacyjnym w czasie operacji aby zapobiec zakaźnym komplikacjom wynikającym z procedur diagnostyczno- -leczniczych. Zbyt ograniczone są dowody, by można było wskazać najkorzystniejsze antybiotyki i schematy profilaktyczne (tabela 20). Przed zabiegiem konieczne jest sklasyfikowanie pacjentów w odniesieniu do:

ogólnego stanu zdrowia zgodnie z wytycznymi Amerykańskiego Towarzystwa Anestezjologii (ASA, ang. American Society of Anesthesiology), wynik P1–P5,
obecności ogólnych czynników ryzyka, takich jak podeszły wiek, cukrzyca, zaburzenia układu immunologicznego, niedożywienie lub otyłość,
obecności endogennych lub egzogennych specyficznych czynników ryzyka, takich jak ZUM lub infekcje układu moczowo-płciowego, stałe cewnikowanie, nadmiar bakterii, wcześniejsze zabiegi lub czynniki genetyczne,
rodzaju zabiegu chirurgicznego i zanieczyszczenia pola operacyjnego,
oczekiwanego poziomu inwazyjności chirurgicznej, czasu trwania i aspektów technicznych zabiegu.
Dobrze udokumentowane są jedynie: przezodbytnicza biopsja rdzeniowa prostaty (LE: 1b, GR: A) i TUR-P (LE: 1a, GR: A). Brak jest dowodów na istnienie jakichkolwiek korzyści ze stosowania okołozabiegowej profilaktyki antybiotykowej w standardowych, nieskomplikowanych procedurach endoskopowych oraz pozaustrojowej litotrypsji, chociaż zaleca się korzystanie z niej w skomplikowanych procedurach i u pacjentów ze zidentyfikowanymi czynnikami ryzyka. Nie zaleca się stosowania profilaktyki antybiotykowej przy czystych operacjach, podczas gdy pojedyncza lub jednodniowa antybiotykoterapia zalecana jest w operacjach czystych-skażonych. Podejście w operacjach skażonych zależy od rodzaju procedury, stopnia zanieczyszczenia pola operacyjnego i poziomu trudności. Otwarcie dróg moczowych uznać można za zabieg czysty-skażony. Zaleca się wykonanie posiewu moczu przed każdą interwencją zabiegową, a obecność bakterii kontroluje się poprzez zastosowanie ukierunkowanej przedzabiegowej antybiotykoterapii (LE: 1b, GR: A). Pojedyncza dawka lub krótkotrwały cykl antybiotykoterapii może być podawany pozajelitowo lub doustnie. Droga podania antybiotyku zależy od rodzaju interwencji i charakterystyki pacjenta. Podanie doustne dotyczy leków, które mają dobrą biodostępność. W przypadku ciągłego odprowadzania moczu przedłużona okołooperacyjna profilaktyka antybiotykowa nie jest zalecana. Wiele antybiotyków nadaje się do profilaktyki okołooperacyjnej, jak np. kotrimoksazol, cefalosporyny drugiej generacji, fluorochinolony, aminopenicyliny z inhibitorem beta-laktamazy i aminoglikozydy. Antybiotyki z szerszym spektrum, w tym fluorochinolony i karbapenemy, powinny być stosowane ostrożnie i być zarezerwowane do wyjątkowych przypadków. Dotyczy to również stosowania wankomycyny. Stosowanie antybiotyków powinno opierać się na wiedzy o lokalnym profilu wrażliwości antybiotykowej patogenów. Najlepszą praktyką jest nadzór i kontrola powikłań infekcyjnych. Niniejszy rozdział ma na celu wyjaśnienie aktualnego stanu wiedzy oraz zaproponowanie praktycznych zaleceń w oparciu o kilka istniejących przeglądów systematycznych (Alsaywid i Smith, 2013; ), ( Bootsma i wsp., 2008), badań klinicznych, ekspertyz i konsensusu ekspertów. Rozdział również bierze po uwagę zalecenia towarzystw, takich jak Towarzystwo Chemioterapii Paula Ehrlicha, odpowiednich grup roboczych Niemieckiego Towarzystwa Urologicznego (Naber i wsp., 2001b), Francuskiego Towarzystwa Urologicznego (SFAR, 1999), Szwedzkiej Rady ds. Oceny Technologii Medycznych – Swedish Council on Health Technology Assessment (SBU, 2010), Międzyuczelnianej Szkockiej Sieci ds. Wytycznych – Scottish Intercollegiate Guidelines Network (SIGN, 2014) i konsensus międzynarodowej grupy roboczej (Naber i wsp., 2010). Zespół Panelu Wytycznych EAU ds. urologicznych infekcji przedstawił dodatkowo próbną klasyfikację urologicznych procedur w stosunku do poziomu



zanieczyszczenia w miejscu zabiegu chirurgicznego w celu ułatwienia podejmowania decyzji zastosowania profilaktyki antybiotykowej w przypadkach braku dowodów (Grabe i wsp., 2012). Badania GPIU wykazały, że ok. 10% pacjentów urologicznych przechodziło szpitalne ZUM (Bjerklund Johansen i wsp., 2007). Ponadto przegląd wykazał duże rozbieżności w stosowaniu profilaktyki antybiotykowej we wszystkich rodzajach procedur oraz duże różnice między krajami i niską zgodność z wytycznymi (Çek i wsp., 2013) Znaczny wzrost rozwoju oporności bakterii podkreśla potrzebę rygorystycznej polityki antybiotykowej w całej Europie i stosowania procedur zgodnych z zaleceniami (Wagenlehner i wsp., 2013a).

3N.1.1. Cele okołooperacyjnej profilaktyki przeciwbakteryjnej

Profilaktyka antybiotykowa i terapia to dwie różne kwestie. Profilaktyka antybiotykowa ma na celu zapobieganie zakażeniom związanym z opieką zdrowotną wynikających z procedur diagnostycznych i terapeutycznych. Profilaktyka antybiotykowa jest tylko jednym z kilku środków zapobiegania zakażeniom i nie może zrekompensować niedostatecznego poziomu higieny i stosowania nieodpowiednich technik operacyjnych. W przeciwieństwie do tego antybiotykoterapia terapeutyczna jest leczeniem klinicznie podejrzewanych lub mikrobiologicznie potwierdzonych infekcji. Centrum Kontroli Chorób przedstawiło definicje, które są obecnie najbardziej wszechstronne i zalecane do oceny powikłań infekcyjnych (Horan i Gaynes, 2004). Definicje te również zostały wykorzystane w badaniu GPIU (Bjerklund Johansen i wsp., 2007). Zmiana definicji i rekomendacji jest brana pod uwagę (rozdział 2. w Naber i wsp., 2010). Tabela 21 przedstawia różne rodzaje powikłań infekcyjnych spotykanych w chirurgii urologicznej. Punktami końcowymi okołooperacyjnej profilaktyki w urologii są powikłania infekcyjne bezpośrednio związane z procedurą zabiegową (tabela 21). Może być nim także kolonizacja bakteriami, a nawet drobne infekcje ran. Bezobjawowy bakteriomocz po TUR-P lub innych zabiegach endourologicznych może zaniknąć samoistnie i zwykle pozostaje bez znaczenia klinicznego.

3N.2. Czynniki ryzyka

Czynniki ryzyka (tabela 1 i 22) są niedoceniane w większości badań. Są jednak ważne w przedoperacyjnej ocenie pacjenta (Grabe i wsp., 2012). Są one związane z: yy ogólnym stanem zdrowia pacjenta wg ASA P1–P5,
yy występowaniem ogólnych czynników ryzyka takich jak: podeszły wiek, cukrzyca, zaburzenia układu immunologicznego, niedożywienie, skrajne masy ciała,
yy obecnością endogennych lub egzogennych specyficznych czynników ryzyka, takich jak: przebieg infekcji dróg moczowych lub układu moczowo-płciowego, stałe zacewnikowanie, bakteriemia, wcześniejsze zabiegi w zakresie układu moczowo-płciowego, czynniki genetyczne,
yy rodzajem zabiegu chirurgicznego i skażenia w polu operacyjnym,
yy oczekiwanym poziomem inwazyjności chirurgicznej, czasem trwania zabiegu i jego aspektami technicznymi.
Tradycyjna klasyfikacja procedur chirurgicznych według Cruse i Foord (1980) na zabiegi czyste, czyste- -skażone/skażone, skażone i brudne dotyczy operacji otwartych – nie dotyczy interwencji endourologicznych. Obecne wytyczne kwalifikują procedury z wejściem do układu moczowego i naruszeniem ciągłości błony śluzowej jako czyste-skażone, gdyż posiew moczu nie zawsze jest wskaźnikiem obecności bakterii. Należy pamiętać, że dolne drogi układu moczowo-płciowego są skolonizowane przez mikroflorę – nawet w obecności jałowego wyniku posiewu moczem Grabe, 2004; Grabe i wsp.,2012 Obecność bakteriomoczu u pacjentów bez innych objawów wykazana w przedoperacyjnie wykonanym



posiewie moczu jest wskażnikiem poziomu skażenia (tabela 24). Ryzyko zakażenia zależy od rodzaju interwencji zabiegowej. Szeroki wachlarz rodzajów interwencji i aktualne postępy w chirurgii małoinwazyjnej jeszcze bardziej komplikują wyznaczenie jednoznacznych zaleceń i rekomendacji. Ponadto narażenie na obecność patogenów, czas trwania zabiegu i komplikacje w jego trakcie, umiejętności chirurga oraz krwawienie okołooperacyjne mogą również wpływać na ryzyko infekcji Cruse i Foord, 1980; Grabe, 2004; Horan i Gaynes, 2004 Ogólne oraz szczególne czynniki ryzyka związane z drogami moczowymi muszą być brane pod uwagę (tj. bakteriuria, uropatie zaporowe) przed każdym planowym zabiegiem.

3N.3. Zasady profilaktyki antybiotykowej

Profilaktyka antybiotykowa ma na celu ochronę chorego, lecz nie kosztem propagowania lekooporności. Istnieją jednak dowody na to, że umiejętne wykorzystanie profilaktyki może obniżyć ogólne zużycie antybiotyków Grabe i wsp., 1987; Wagenlehner i wsp., 2005 Istotne jest, aby zindywidualizować stosowaną profilaktykę antybiotykową w zależności od skumulowania czynników ryzyka u konkretnego chorego (Grabe i wsp., 2001). Zdecydowanie zalecane jest wykonanie posiewów moczu przed każdą planową operacją lub zabiegiem. Antybiotyki nie mogą zastąpić innych, podstawowych środków mających na celu zmniejszenie ryzyka infekcji (Adam i Daschner, 1993;). (Blumenberg i Abrutyn, 1997;). (Mignard, 2004).

3N.3.1. Ramy czasowe

Istnieją ścisłe ramy czasowe stosowania profilaktyki antybiotykowej. Mimo że niniejsze wytyczne bazują na badaniach nad ranami skóry (Burke, 1961) oraz czystymi-skażonymi i skażonymi ranami w chirurgii jelita grubego, to wydaje się zasadne, że te same wnioski odnoszą się do chirurgii urologicznej. Optymalny okres stosowania profilaktyki antybiotykowej to 1–2 godz. przed instrumentacją. Niektóre badania dotyczące chirurgii jelita wskazują na podobne wyniki w okresie do 3 godz. od momentu rozpoczęciu interwencji (Bates i wsp., 1989; Classen i wsp., 1992). Ze względów praktycznych doustna profilaktyka antybiotykowa powinna być zastosowana na ok. 1 godz. przed interwencją. Profilaktyka antybiotykowa dożylna powinna być podawana w czasie ok. 30 min przed wykonaniem pierwszego cięcia, np. przy indukcji znieczulenia. Niniejsze ramy czasowe umożliwiają stosowanie profilaktyki antybiotykowej celem osiągnięcia maksymalnego stężenia w osoczu w chwili najwyższego ryzyka zakażenia w trakcie postępowania i efektywnego stężenie wkrótce po Bergamini i Polk, 1989; Koch i wsp., 2013

3N.3.2. Droga podania

Podanie doustne jest równie skuteczne jak dożylne w przypadku antybiotyków o odpowiedniej biodostępności. Jest to zalecane dla większości interwencji, w których pacjent może przyjąć lek na 1 godz. przed zabiegiem. W pozostałych przypadkach zalecane jest podanie dożylne. Irygacja pola operacyjnego roztworem antybiotyku nie jest zalecana.

3N.3.3. Czas trwania

W przypadku większości zabiegów czasokres profilaktyki antybiotykowej nie został jeszcze w odpowiedni sposób określony – zatem nie istnieje jasno zdefiniowany schemat. W zasadzie czas profilaktyki okołooperacyjnej powinien być zminimalizowany; najlepiej do pojedynczej, przedoperacyjnej dawki antybiotyku. Profilaktykę okołooperacyjną należy przedłużyć tylko gdy istnieją istotne czynniki ryzyka (rozdział 3N.2.).

3N.3.4. Wybór antybiotyku

Brak jednoznacznych zaleceń wynika ze znacznych różnic w spektrum bakterii i ich wrażliwości na różne antybiotyki w Europie. Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe jest zazwyczaj wyższa w krajach z basenu Morza Śródziemnego w porównaniu do krajów Europy Północnej. Oporność ta koreluje z nawet czterokrotną różnicą w podaży/sprzedaży antybiotyków (Kahlmeter, 2003). Tak więc znajomość lokalnego profilu patogenów, ich wrażliwości i zjadliwości jest obowiązkowa przy ustalaniu lokalnych wytycznych antybiotykoterapii. Istotne jest również, aby określić dominujące czynniki chorobotwórcze specyficzne dla każdego rodzaju procedury. Przy wyborze środka przeciwdrobnoustrojowego konieczne jest rozważenie czynników ryzyka charakterystycznych dla określonej procedury zabiegowej, ładunku zanieczyszczenia, narządów docelowych oraz roli lokalnego stanu zapalnego. Wiele antybiotyków doskonale nadaje się do przeciwbakteryjnej profilaktyki okołooperacyjnej, np. co-trimoxazol, cefalosporyny drugiej generacji, aminopenicyliny z inhibitorami beta-laktamaz, aminoglikozydy i fluorochinolony. Antybiotyki o szerszym spektrum działania, takie jak fluorochinolony, cefalosporyny trzeciej generacji i karbapenemy, powinny być stosowane z umiarem i zarezerwowane do leczenia. W profilaktyce należy unikać stosowania wankomycyny, jeśli tylko jest to możliwe.

3N.3.5. Schematy profilaktyki antybiotykowej w określonych procedurach urologicznych

Wszystkie procedury różnią się od siebie. Istnieje duże zróżnicowanie w inwazyjności i ryzyku dla identycznych interwencji. Niniejsze wytyczne sugerują rozkład różnych diagnostycznych i terapeutycznych zabiegów urologicznych w odniesieniu do kategorii skażenia miejsca operowanego po adaptacji do kontekstu urologicznego (Cruse i Foord, 1980; ). (Grabe i wsp., 2012). Zalecenia dotyczące profilaktyki antybiotykowej w typowych zabiegach urologicznych zestawiono w tabelach 23 i 24 (Grabe, 2011;). (Magistro i wsp., 2014;). (Wagenlehner i wsp., 2011a).

3N.4. Profilaktyka antybiotykowa w określonych procedurach urologicznych

3N.4.1. Procedury diagnostyczne

3N.4.1.1. Przezodbytnicza biopsja gruboigłowa stercza

Zaleca się stosowanie profilaktyki przeciwdrobnoustrojowej w biopsji gruczołu krokowego (LE: 1b, GR: A), niemniej jednak wybór schematów pozostaje dyskusyjny. Większość stosowanych schematów jest skuteczna – ostatnie badania sugerują, że jednodniowa, a nawet pojedyncza dawka jest wystarczająca u pacjentów niskiego ryzyka (Aron i wsp., 2000; ). (Briffaux i wsp., 2009; ). (Crawfordi wsp., 1982;). (Enlund i Varenhorst, 1997;). (Griffith i wsp., 2002;). (Isen i wsp., 1999; ). (Kapoor i wsp., 1998; ). (Larsson i wsp., 1999;). (Lindstedt i wsp., 2006;). (Melekos, 1990; ). (Puig i wsp., 2006;). (Sabbagh i wsp., 2004; ). (Schaeffer i wsp., 2007;). (Shandera i wsp.,1998; ). ( Webb i Woo, 2002;). ( Webb i Woo, 2002; Yamamoto i wsp., 2008).
(LE: 1b, GR: A). Wzrost oporności na fluorochinolony w kale flory



podniósł kwestię stosowności obecnych zaleceń (Taylor i wsp., 2012; ). (Wagenlehner i wsp., 2013c). Nie ma jednoznacznych alternatyw opartych na dowodach. W niedawnym przeglądzie zaleca się, aby mężczyźni ze zwiększonym ryzykiem kolonizacji szczepami opornymi na fluorochinolony otrzymywali profilaktykę antybiotykową ukierunkowaną – ustaloną na podstawie wymazu z odbytu (Wagenlehner i wsp., 2014). Bierze się pod uwagę również kilka form przygotowania jelita grubego i odbytnicy, choć w żadnej nie wykazano jeszcze znaczącego zmniejszenia częstość infekcji (Wagenlehner i wsp., 2014). Należy również rozważyć konieczność biopsji gruczołu krokowego w stosunku do ryzyka, biorąc pod uwagę ocenę indywidualnych czynników ryzyka i wytworzenia wielolekoopornych bakterii (np. ESBL) oraz konieczność wykonania wymazu z odbytu (Tukenmez Tigen i wsp., 2014).

3N.4.1.2. Cystoskopia

Częstość powikłań infekcyjnych po cystoskopii, badaniu urodynamicznym i nieskomplikowanej ureteroskopii diagnostycznej jest niska (Alsaywid i Smith, 2013;). (Garcia‑Perdomo i wsp., 2013; ). (Herr, 2014)). W kontekście bardzo dużej liczby badań cystoskopowych niskie ryzyko zakażeń i potencjalny niekorzystny wpływ na wrażliwość bakterii stosowanie profilaktyki antybiotykowej w standardowych przypadkach nie jest zalecane (LE: 1a, GR: A). Należy jednak uwzględnić bakteriurię, stałe cewnikowanie, zaburzenia neurogenne dolnych dróg moczowych oraz historię przebytych zakażeń układu moczowo- -płciowego jako czynniki ryzyka (Almallah i wsp., 2000;). (Burke i wsp., 2002;). (Clark i Higgs, 1990; ). (Cundiff i wsp., 1999;). (Jimenez Cruz i wsp., 1993;). (Johnson i wsp., 2007;). (Karmouni i wsp., 2001;). (Latthe i wsp., 2008; ). ( Logadottiri wsp., 2001;). ( MacDermott i wsp., 1988; . (Manson, 1988;). (Rane i wsp., 2001;). (Tsugawa i wsp., 1998; ). ( Wilson i wsp.,2005). (LE: 1b, GR: A).

3N.4.2. Zabiegi endourologiczne (wejście do dróg moczowych)

3N.4.2.1. Przezcewkowe usunięcie pęcherza moczowego

Nie ma dowodów na jakąkolwiek korzyść ze stosowania profilaktyki antybiotykowej w przypadku przezcewkowego usunięcie pęcherza moczowego (TUR-BT, ang. transurethral resection of the bladder tumour). Badania nie wskazują na różnice pomiędzy drobną koagulacją podczas cystoskopii a elektroresekcją dużych i/lub licznych guzów z obecnością zmian martwiczych. Niniejsze wytyczne zalecają zróżnicowanie typu nowotworu (tabela 24) i odpowiedni zależny od tego czynnika dobór profilaktyki antybiotykowej ( Alsaywid i Smith, 2013;). ( Berry i Barratt, 2002; ). ( Qiang i wsp., 2005; ). ( Wagenlehner i wsp.,2005). (LE: 2b, GR: C).

3N.4.2.2. Przezcewkowa resekcja gruczołu krokowego

Przezcewkowa elektroresekcja gruczołu krokowego jest jedną z najlepiej badanych urologicznych interwencji. Co najmniej dwie metaanalizy licznych prospektywnych, randomizowanych i kontrolowanych badań klinicznych z udziałem kilku tysięcy pacjentów wykazały korzyści płynące z zastosowania profilaktyki antybiotykowej w zmniejszeniu ryzyka względnego o 65% i 77% odpowiednio dla bakteriurii i posocznicy ( Alsaywid i Smith, 2013;). ( Berry i Barratt, 2002; ). ( Qiang i wsp., 2005; ). ( Wagenlehner i wsp.,2005). (LE: 1a, GR: A).

3N.4.2.3. Ureteroskopia

Brakuje dobrze kontrolowanych badań prospektywnych dotyczących ureteroskopii. Uzasadnionym jest jednak, aby rozróżnić procedury niskiego ryzyka, takie jak uretoneskopia (URS, ang. ureterorenoscopy) diagnostyczna i litotrypsja uretonerkowa (URSL, ang. ureterorenoscopic lithotripsy) dystalnego odcinka moczowodu u poza tym zdrowych osób od procedur podwyższonego ryzyka, takich jak URSL proksymalnego odcinka moczowodu ze współistniejącą przeszkodą. Wytyczne te zalecają więc zróżnicowanie stopnia nasilenia, zlokalizowania złogu i indywidualnych czynników ryzyka związanych z pacjentem (tabela 24), co jest poparte dużą bazą danych procedury URS (Martov i wsp., 2015).

3N.4.2.4. Przezskórna nefrolitotrypsja

Ryzyko nabycia zakażenia w przezskórnej nefrolitotrypsji (PNL, ang. percutaneous nephrolithotripsy) jest wysokie – wykazano, że zastosowanie profilaktyki antybiotykowej wpływa na znaczne zmniejszenie ryzyka powikłań zakażnych (Charton i wsp., 1986;). (Dasgupta i Grabe, 2009;). (Dogan i wsp., 2002;). (Fourcade, 1990;). (Hendrikx i wsp.,1999; ). (Knopf i wsp., 2003; ). (Mariappan i wsp., 2005; ). ( Osman i wsp., 2005; ). (Rao i wsp., 1991). (LE: 1b, GR: A). Pojedyncza dawka antybiotyku jest zazwyczaj wystarczająca Można spodziewać się, że ureterorenotrypsja kamieni nerkowych ma podobny profil ryzyka (Martov i wsp., 2015).

3N.4.2.5. Litotrypsja zewnątrzustrojową falą uderzeniową

W przypadku litotrypsji zewnątrzustrojową falą uderzeniową (ESWL, ang. extracorporeal shock wave lithotripsy) nie ma standardowej profilaktyki antybiotykowej. Jednak zaleca się kontrolę bakteriomoczu i wdrożenie profilaktyki w przypadku szynowania moczowodu, zwiększonego obciążenia bakteryjnego (np. cewnik, dren nefrostomijny lub zakażone kamienie) (Bierkens i wsp., 1997; ). (Charton i wsp., 1990; ). (Claes i wsp., 1989;). (Deliveliotis i wsp., 1997;). (Dincel i wsp., 1998;). ( Gattegno i wsp., 1988; ). (Knipper i wsp.,1989;). (Lu i wsp., 2012;). ( Pearle i Roehrborn, 1997;). (Pettersson i Tiselius, 1989). (LE: 1a-1b, GR: A) (tabela 24). Oceniono większość grup antybiotyków takich jak fluorochinolony, inhibitory beta-laktamaz, w tym cefalosporyny i kotrimoksazol, ale porównawcze badania są ograniczone. Zaleca się, aby dobierać profilaktykę antybiotykową na podstawie wyników posiewu moczu.

3N.4.3. Zabiegi laparoskopowe

Brak jest wystarczających badań dotyczących laparoskopowej chirurgii urologicznej. Jednakże wydaje się uzasadnione traktowanie zabiegów laparoskopowych w taki sam sposób jak odpowiadające im procedury otwarte (LE: 4, GR: C).

3N.4.4. Operacje otwarte lub laparoskopowe bez otwarcia dróg moczowych (czyste procedury)

Nie zaleca się stosowania standardowej profilaktyki antybiotykowej w operacjach czystych ( (Kiddoo i wsp., 2004;). (Montgomery i wsp., 2005;). (Pessaux i wsp., 2005;). (Steiner i wsp., 2003; ). (Swartz i wsp., 2007). (LE: 3, GR: C).

3N.4.5. Operacje otwarte lub laparoskopowe z otwarciem dróg moczowych (procedury czyste-skażone)

W przypadku otwarcia dróg moczowych zaleca się podanie pojedynczej, pozajelitowej dawki antybiotyków w okresie okołooperacyjnym (LE: 3, GR: C). Wskazane jest to dla standardowych procedur, takich jak radykalna prostatektomia (Sakura i wsp., 2008;). (Stranne i wsp., 2004;). (Takeyama i wsp., 2007;). (Terai i wsp., 2006). W przypadku otwartej adenomektomii ryzyko zakażenia pooperacyjnego jest szczególnie wysokie (Richter i wsp., 1991) (LE: 2b, GR: B).

3N.4.6. Otwarte operacje urologiczne z użyciem segmentu jelita (procedury czyste-skażone lub skażone)

Zaleca się stosowanie profilaktyki antybiotykowej podobnie jak w procedurach czystych-skażonych w chirurgii ogólnej. Wystarczająca jest pojedyncza lub jednodniowa dawka, choć przedłużony czas zabiegu i inne czynniki ryzyka mogą uzasadniać stosowanie przedłużonego okresu podawania, który powinien być krótszy niż 72 godz. Wybrany antybiotyk powinien być celowany na patogeny tlenowe i beztlenowe. Dowody oparte są na zabiegach w zakresie okrężnicy (LE: 1a, GR: A), a ograniczone są doświadczenia z konkretnych interwencji urologicznych Mangram i wsp., 1999; (Studer i wsp., 1995; ) (Studer i wsp., 1995;) (Takeyama i wsp., 2005) (LE: 2a, GR: B).

3N.4.7. Pooperacyjny drenaż dróg moczowych

W przypadku pozostawienia ciągłego drenażu dróg moczowych po operacji wydłużenie okołooperacyjnej profilaktyki przeciwbakteryjnej nie jest zalecane, chyba że podejrzewamy skomplikowane zakażenie, które wymaga leczenia. Bezobjawowa bakteriuria (kolonizacja) powinna być leczona po usunięciu drenów (LE: 3, GR: B).

3N.4.8. Implantacja protez

Powikłania zakaźne występujące po zabiegu implantacji urządzeń protetycznych w obrębie dróg moczowych często zmuszają do usunięcia protezy. Cukrzyca jest specyficznym czynnikiem ryzyka zakażenia związanego z tym rodzajem zabiegów. Gronkowce zasiedlające skórę są odpowiedzialne za większość zakażeń. Stosowane antybiotyki muszą być dobrane do celowanej terapii dla tych szczepów bakterii (Carson, 2003; ) (Kabalin i Kessler, 1988;) (Mould i Carson, 1989;) (Radomski i Herschorn,1992) (LE: 2a, GR: B).

4. DODATEK

5. PIŚMIENNICTWO

Abbott K.C., Swanson S.J., Richter E.R., Bohen E.M., Agodoa L.Y., Peters T.G. i wsp.: Late urinary tract infection after renal transplantation in the United States. Am J Kidney Dis. 2004, 44 (2), 353–362. PMID: 15264195.
Abrahamsson K., Hansson S., Jodal U., Lincoln K.: Staphylococcus saprophyticus urinary tract infections in children. Eur J Pediatr. 1993, 152 (1), 69–71.
Adam D., Daschner F.: [Prevention of infection in surgery: hygienic measurements and antibiotic prophylaxis]. Wissenschaftliche Verlagsgesellschaft, Stuttgart 1993.
Aitchison M., Mufti G.R., Farrell J., Paterson P.J., Scott R.: Granulomatous orchitis. Review of 15 cases. Br J Urol. 1990, 66 (3), 312–314. PMID: 2207549.
Albert X., Huertas I., Pereiró I.I., Sanfélix J., Gosalbes V., Perrota C.: Antibiotics for preventing recurrent urinary tract infection in non-pregnant women. Cochrane Database Syst Rev. 2004 (3), Cd001209. PMID: 15266443. DOI:
10.1002/14651858.CD001209.pub2.
Alexander R.B., Ponniah S., Hasday J., Hebel J.R.: Elevated levels of proinflammatory cytokines in the semen of patients with chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome. Urology. 1998, 52 (5), 744–749. PMID: 9801092.
Alexander R.B., Trissel D.: Chronic prostatitis: results of an Internet survey. Urology. 1996, 48 (4), 568–574. PMID: 8886062.
Alling B., Brandberg A., Seeberg S., Svanborg A.: Effect of consecutive antibacterial therapy on bacteriuria in hospitalized geriatric patients. Scand J Infect Dis. 1975, 7 (3), 201–207. PMID: 809837.
Almallah Y.Z., Rennie C.D., Stone J., Lancashire M.J.: Urinary tract infection and patient satisfaction after flexible cystoscopy and urodynamic evaluation. Urology. 2000, 56 (1), 37–39. PMID: 10869618.
Alsaywid B.S., Smith G.H.: Antibiotic prophylaxis for transurethral urological surgeries: Systematic review. Urol Ann. 2013, 5 (2), 61–74. PMID: 23798859.
PMCID: PMC3685747. DOI: 10.4103/0974-7796.109993.
Annane D., Sébille V., Bellissant E.: Effect of treatment with low doses of hydrocortisone and fludrocortisone on mortality in patients with septic shock. JAMA. 2002, 288 (7), 862–871. PMID: 16374152.
ansm.sante.fr: Nitrofurantoïne et risque de survenue d’effets indésirables indésirables hépatiques et pulmonaires lors de traitements prolongés, 11.03.2011. http://ansm.sante.fr/S-informer/Informations-de-securite- Lettres-aux-professionnels-de-sante/Nitrofurantoine-et-risque-de-survenued- effets-indesirables-hepatiques-et-pulmonaires-lors-de-traitementsprolonges- Lettre-aux-professionnels-de-sante. Anukam K.C., Osazuwa E., Osemene G.I., Ehigiagbe F., Bruce A.W., Reid G.: Clinical study comparing probiotic Lactobacillus GR-1 and RC-14 with metronidazole vaginal gel to treat symptomatic bacterial vaginosis. Microbes Infect. 2006, 8 (12-13), 2772–2776. PMID: 17045832.
DOI: 10.1016/j. micinf.2006.08.008. Arant B.S.: Vesicoureteral reflux and evidence-based management. J Pediatr. 2001, 139 (5), 620–621. PMID: 11713435. DOI: 10.1067/mpd.2001.119451. Aron M., Rajeev T.P., Gupta N.P.: Antibiotic prophylaxis for transrectal needle biopsy of the prostate: a randomized controlled study. BJU Int. 2000, 85 (6), 682–685. PMID: 10759665.
Badalyan R.R., Fanarjyan S.V., Aghajanyan I.G.: Chlamydial and ureaplasmal infections in patients with nonbacterial chronic prostatitis. Andrologia. 2003, 35 (5), 263–265. PMID: 14535852.
Bates T., Siller G., Crathern B.C., Bradley S.P., Zlotnik R.D., Couch C.: Timing of prophylactic antibiotics in abdominal surgery: trial of a pre-operative versus an intraoperative first dose. Br J Surg. 1989, 76 (1), 52–56. PMID: 2645013. Bauer H.W., Rahlfs V.W., Lauener P.A., Blessmann G.S.: Prevention of recurrent urinary tract infections with immuno-active E. coli fractions: a metaanalysis of five placebo-controlled double-blind studies. Int J Antimicrob Agents. 2002, 19 (6), 451–466. PMID: 12135831.
Beck E.M., Riehle R.A. Jr.: The fate of residual fragments after extracorporeal shock wave lithotripsy monotherapy of infection stones. J Urol. 1991, 145 (1), 6–9, discussion 9–10. PMID: 1984100.
Beerepoot M.A., Geerlings S.E., van Haarst E.P., van Charante N.M., ter Riet G.: Nonantibiotic prophylaxis for recurrent urinary tract infections: a systematic review and meta-analysis of randomized controlled trials. J Urol. 2013, 190 (6), 1981–1989. PMID: 23867306. DOI: 10.1016/j.juro.2013.04.142. Benson M., Jodal U., Andreasson A., Karlsson A., Rydberg J., Svanborg C.: Interleukin 6 response to urinary tract infection in childhood. Pediatr Infect Dis J. 1994, 13 (7), 612–616. PMID: 7970949.
Bergamini T.M., Polk H.C. Jr.: The importance of tissue antibiotic activity in the prevention of operative wound infection. J Antimicrob Chemother. 1989, 23 (3), 301–313. PMID: 2659564.


Berger R.E.: Epididymitis. W: Sexually transmitted diseases. Red. K.K. Holmes, P.F. Sparling, W.E. Stamm, P. Piot, J.N. Wasserheit, L. Corey i wsp. McGraw-Hill, New York 1984, 650–662. Berry A., Barratt A.: Prophylactic antibiotic use in transurethral prostatic resection: a meta-analysis. J Urol. 2002, 167 (2 Pt 1), 571–577. PMID: 11792921.
Bichler K.H., Savatovsky I.: EAU guidelines for the management of urogenital schistosomiasis. Eur Urol. 2006, 49 (6), 998–1003. PMID: 16519990. DOI: 10.1016/j.eururo.2006.02.022.
Bierkens A.F., Hendrikx A.J., Ezz el Din K.E., de la Rosette J.J., Horrevorts A., Doesburg W. i wsp.: The value of antibiotic prophylaxis during extracorporeal shock wave lithotripsy in the prevention of urinary tract infections in patients with urine proven sterile prior to treatment. Eur Urol. 1997, 31 (1), 30–35. PMID: 9032531.
Bircan Z.E., Buyan N., Hasanoğlu E., Oztürk E., Bayhan H., Işik S.: Radiologic evaluation of urinary tract infection. Int Urol Nephrol. 1995, 27 (1), 27–32. PMID: 7615367.
Bjerklund Johansen T.E., Botto H., Cek M., Grabe M., Tenke P., Wagenlehner F.M. i wsp.: Critical review of current definitions of urinary tract infections and proposal of an EAU/ESIU classification system. Int J Antimicrob Agents. 2011, 38 Suppl., 64–70. PMID: 22018988. DOI: 10.1016/j.ijantimicag.2011.09.009. Bjerklund Johansen T.E., Cek M., Naber K., Stratchounski L., Svendsen M.V., Tenke P.: Prevalence of hospital-acquired urinary tract infections in urology departments. Eur Urol. 2007, 51 (4), 1100–1111. PMID: 17049419.
DOI: 10.1016/j.eururo.2006.08.012. Bjerklund Johansen T.E., Grüneberg R.N., Guibert J., Hofstetter A., Lobel B., Naber K.G.: The role of antibiotics in the treatment of chronic prostatitis: a consensus statement. Eur Urol. 1998, 34 (6), 457–466. PMID: 9831786. Bloomfield P., Hodson E.M., Craig J.C.: Antibiotics for acute pyelonephritis in children. Cochrane Database Syst Rev. 2005, 1, p. Cd003772. PMID: 15674914.
DOI: 10.1002/14651858.CD003772.pub2. Blumenberg E.A., Abrutyn E.: Methods for reduction of UTI. Curr Opin Urol 1997, 7, 47–51. Bone R.C., Balk R.A., Cerra F.B., Dellinger R.P., Fein A.M., Knaus W.A. i wsp.: Definitions for sepsis and organ failure and guidelines for the use of innovative therapies in sepsis. The ACCP/SCCM Consensus Conference Committee. American College of Chest Physicians/Society of Critical Care Medicine. Chest. 1992, 101 (6), 1644–1655. PMID: 1303622.
Bootsma A.M., Laguna Pes M.P., Geerlings S.E., Goossens A.: Antibiotic prophylaxis in urologic procedures: a systematic review. Eur Urol. 2008, 54 (6), 1270–1286. PMID: 18423974. DOI: 10.1016/j.eururo.2008.03.033. Borchardt K.A., al-Haraci S., Maida N.: Prevalence of Trichomonas vaginalis in a male sexually transmitted disease clinic population by interview, wet mount microscopy, and the InPouch TV test. Genitourin Med. 1995, 71 (6), 405–406. PMID: 8566985. PMCID: PMC1196116.
Borras-Blasco J., Conesa-García V., Navarro-Ruiz A., Marín-Jiménez F., González- Delgado M., Gomez-Corrons A.: Ciprofloxacin, but not levofloxacin, affects cyclosporine blood levels in a patient with pure red blood cell aplasia. Am J Med Sci. 2005, 330 (3), 144–146. PMID: 16174999.
Bozeman C.B., Carver B.S., Eastham J.A., Venable D.D.: Treatment of chronic prostatitis lowers serum prostate specific antigen. J Urol. 2002, 167 (4), 1723–1726. PMID: 11912396.
Bradbury S.M.: Collection of urine specimens in general practice: to clean or not to clean? J R Coll Gen Pract. 1988, 38 (313), 363–365. PMID: 3256648. PMCID: PMC1711498.
Bremer V., Brockmeyer N.H., Buder S., Eigentler A., Esser S., Hagedorn H.J. i wsp.: Gonorrhoea in adults and adolescents. GMS Infect Dis, 2014, 2, 1–17. DOI: 10.3205/id000010, URN: urn:nbn:de:0183-id0000103. Briffaux R., Merlet B., Normand G., Coloby P., Leremboure H., Bruyère F. i wsp.: [Short or long schemes of antibiotic prophylaxis for prostate biopsy. A multicentre prospective randomised study]. Prog Urol. 2009, 19 (1), 39–46. PMID: 19135641. DOI: 10.1016/j.purol.2008.08.003 Britton K.E.: Renal radionuclide studies. W: Textbook of genitourinary surgery. Red. H.N. Whitfield, W.F. Hendry, R.S. Kirby, J.W. Duckett. Blackwell Science, Oxford 1998, 76–103.
Broseta E.: Urinary tract infection in children. W: Infeccion urinaria. Red. E. Broseta, J.F. Jimenez-Cruz. Ed Aula Medica, Madrid 1999, 185–194. Brun-Buisson C., Meshaka P., Pinton P., Vallet B.: EPISEPSIS: a reappraisal of the epidemiology and outcome of severe sepsis in French intensive care units. Intensive Care Med. 2004, 30 (4), 580–588. PMID: 14997295. DOI: 10.1007/s00134-003-2121-4.
Brunkhorst F.M., Wegscheider K., Forycki Z.F., Brunkhorst R.: Procalcitonin for early diagnosis and differentiation of SIRS, sepsis, severe sepsis, and septic shock. Intensive Care Med. 2000, 26 Suppl 2, S148–52. PMID: 18470710. DOI: 10.1007/BF02900728.
Burke D.M., Shackley D.C., O’Reilly P.H.: The community-based morbidity of flexible cystoscopy. BJU Int. 2002, 89 (4), 347–349. PMID: 11872022. Burke J.F.: The effective period of preventive antibiotic action in experimental incisions and dermal lesions. Surgery. 1961, 50, 161–168. PMID: 16722001.
Busolo F., Camposampiero D., Bordignon G., Bertollo G.: Detection of Mycoplasma genitalium and Chlamydia trachomatis DNAs in male patients with urethritis using the polymerase chain reaction. New Microbiol. 1997, 20 (4), 325–332. PMID: 9385602.
Cai T., Mazzoli S., Mondaini N., Meacci F., Nesi G., D’Elia C. i wsp.: The role of asymptomatic bacteriuria in young women with recurrent urinary tract infections: to treat or not to treat? Clin Infect Dis. 2012, 55 (6), 771–777. PMID: 22677710. DOI: 10.1093/cid/cis534.
Carlet J., Collignon P., Goldmann D., Goossens H., Gyssens I.C., Harbarth S. i wsp.: Society’s failure to protect a precious resource: antibiotics. Lancet. 2011, 378 (9788), 369–371. PMID: 21477855. DOI: 10.1016/S0140-6736 (11)60401-7.
Carlet J., Dumay M.F., Gottot S., Gouin F., Pappo M.: Guideliness for prevention of nosocomial infections in intensive care unit. Arnette Ed, Paris 1994, 41–53.
Carson C.C.: Diagnosis, treatment and prevention of penile prosthesis infection. Int J Impot Res. 2003, 15 Suppl 5, S139–146. PMID: 14551594. DOI: 10.1038/sj.ijir.3901091.
Carson C.C., Naber K.G.: Role of fluoroquinolones in the treatment of serious bacterial urinary tract infections. Drugs. 2004, 64 (12), 1359–1373. PMID: 15200349.
Cassier P., Lallechère S., Aho S., Astruc K., Neuwirth C., Piroth L. i wsp.: Cephalosporin and fluoroquinolone combinations are highly associated with CTX-M betalactamase-producing Escherichia coli: a case-control study in a French teaching hospital. Clin Microbiol Infect. 2011, 17 (11), 1746– 1751. PMID: 20840333.
DOI: 10.1111/j.1469-0691.2010.03349.x. Cattell W.R.: Urinary tract infection and acute renal failure. W: Advanced renal medicine. Red. A.E. Raine. Oxford University Press, Oxford 1992, 302–313. Cavagnaro F.: Urinary tract infection in childhood. Rev Chilena Infectol. 2005, 22 (2), 161–168. PMID: 15891797.
DOI: /S0716-10182005000200007. Çek M., Lenk S., Naber K.G., Bishop M.C., Johansen T.E., Botto H. i wsp.: EAU guidelines for the management of genitourinary tuberculosis. Eur Urol. 2005, 48 (3), 353–362. PMID: 15982799.
DOI: 10.1016/j.eururo.2005.03.008. Çek M., Tandoğdu Z., Naber K., Tenke P., Wagenlehner F., van Oostrum E. i wsp.: Antibiotic prophylaxis in urology departments, 2005–2010. Eur Urol. 2013, 63 (2), 386–394. PMID: 23031676.
DOI: 10.1016/j.eururo.2012.09.038. Charton M., Vallancien G., Veillon B., Brisset J.M.: Urinary tract infection in percutaneous surgery for renal calculi. J Urol. 1986, 135 (1), 15–17. PMID: 3510316.


Charton M., Vallancien G., Veillon B., Prapotnich D., Mombet A., Brisset J.M.: Use of antibiotics in the conjunction with extracorporeal lithotripsy. Eur Urol. 1990, 17 (2), 134–138. PMID: 2178940.
Chou Y.H., Tiu C.M., Liu J.Y., Chen J.D., Chiou H.J., Chiou S.Y. i wsp.: Prostatic abscess: transrectal color Doppler ultrasonic diagnosis and minimally invasive therapeutic management. Ultrasound Med Biol. 2004, 30 (6), 719–724. PMID: 15219951.
DOI: 10.1016/j.ultrasmedbio.2004.03.014. Claes H., Vandeursen R., Baert L.: Amoxycillin/clavulanate prophylaxis for extracorporeal shock wave lithotripsy – a comparative study. J Antimicrob Chemother. 1989, 24 Suppl B, 217–220. PMID: 2691484.
Clark K.R., Higgs M.J.: Urinary infection following out-patient flexible cystoscopy. Br J Urol. 1990, 66 (5), 503–505. PMID: 2249120.
Classen D.C., Evans R.S., Pestotnik S.L., Horn S.D., Menlove R.L., Burke J.P.: The timing of prophylactic administration of antibiotics and the risk of surgical-wound infection. N Engl J Med. 1992, 326 (5), 281–286. Cox C.E., Holloway W.J., Geckler R.W.: A multicenter comparative study of meropenem and imipenem/cilastatin in the treatment of complicated urinary tract infections in hospitalized patients. Clin Infect Dis. 1995, 21 (1), 86–92. PMID: 7578765.
Craig J.C., Knight J.F., Sureshkumar P., Mantz E., Roy L.P.: Effect of circumcision on incidence of urinary tract infection in preschool boys. J Pediatr. 1996, 128 (1), 23–27. PMID: 8551417.
Crawford E.D., Haynes A.L. Jr, Story M.W., Borden T.A.: Prevention of urinary tract infection and sepsis following transrectal prostatic biopsy. J Urol. 1982, 127 (3), 449–451. PMID: 6895918.
Cronberg S., Banke S., Bergman B., Boman H., Eilard T., Elbel E. i wsp.: Fewer bacterial relapses after oral treatment with norfloxacin than with ceftibuten in acute pyelonephritis initially treated with intravenous cefuroxime. Scand J Infect Dis. 2001, 33 (5), 339–343. PMID: 11440218.
Cruse P.J., Foord R.: The epidemiology of wound infection. A 10-year prospective study of 62,939 wounds. Surg Clin North Am. 1980, 60 (1), 27–40. PMID: 7361226.
Cundiff G.W., McLennan M.T., Bent A.E.: Randomized trial of antibiotic prophylaxis for combined urodynamics and cystourethroscopy. Obstet Gynecol. 1999, 93 (5 Pt 1), 749–752. PMID: 10912979.
Darouiche R.O., Thornby J.I., Cerra-Stewart C., Donovan W.H., Hull R.A.: Bacterial interference for prevention of urinary tract infection: a prospective, randomized, placebo-controlled, double-blind pilot trial. Clin Infect Dis. 2005, 41 (10), 1531–1534. PMID: 16231269. DOI: 10.1086/497272. Dasgupta R., Grabe M.: Preoperative antibiotics before endourologic surgery: current recommendations. J Endourol. 2009, 23 (10), 1567–1570. PMID: 19785548. DOI: 10.1089/end.2009.1520.
DeSadeleer C., De Boe V., Keuppens F., Desprechins B., Verboven M., Piepsz A.: How good is technetium-99m mercaptoacetyltriglycine indirect cystography? Eur J Nucl Med. 1994, 21 (3), 223–237. PMID: 8200390.
DeGroot-Kosolcharoen J., Guse R., Jones J.M.: Evaluation of a urinary catheter with a preconnected closed drainage bag. Infect Control Hosp Epidemiol. 1988, 9 (2), 72–76. PMID: 3343502.
del Rio C., Hall G., Holmes K., Hook E.W., Kirkcaldy R.D., Workowski K.A. i wsp.: Update to CDC’s Sexually Transmitted Diseases Treatment Guidelines, 2010: Oral cephalosporins no longer a recommended treatment for gonococcal infections. MMWR. 2012, 61, 590–594. https://www.cdc.gov/mmwr/preview/ mmwrhtml/mm6131a3.htm.
Deliveliotis C., Giftopoulos A., Koutsokalis G., Raptidis G., Kostakopoulos A.: The necessity of prophylactic antibiotics during extracorporeal shock wave lithotripsy. Int Urol Nephrol. 1997, 29 (5), 517–521. PMID: 9413755.
Dellinger R.P., Carlet J.M., Masur H., Gerlach H., Calandra T., Cohen J.: Surviving Sepsis Campaign guidelines for management of severe sepsis and septic shock. Crit Care Med. 2004, 32 (3), 858–873. PMID: 15090974. PMID: 3333655. Deville W.L., Yzermans J.C., van Duijn N.P., Bezemer P.D., van der Windt D.A., Bouter L.M. i wsp.: The urine dipstick test useful to rule out infections. A meta-analysis of the accuracy. BMC Urol. 2004, 4, 4. PMID: 15175113.
PMCID: PMC434513. DOI: 10.1186/1471-2490-4-4. DGPI: Textbook for infections in children and adolescents. Futuramed, Munich 2003, 148–157.
Dincel C., Ozdiler E., Ozenci H., Tazici N., Koşar A.: Incidence of urinary tract infection in patients without bacteriuria undergoing SWL: comparison of stone types. J Endourol. 1998, 12 (1), 1–3. PMID: 9531141.
Dobardzic A.M., Dobardzic R.: Epidemiological features of complicated UTI in a district hospital of Kuwait. Eur J Epidemiol. 1997, 13 (4), 465–470. PMID: 9258554.
Doble A., Carter S.S.: Ultrasonographic findings in prostatitis. Urol Clin North Am. 1989, 16 (4), 763–772. PMID: 2683305.
Dogan H.S., Sahin A., Cetinkaya Y., Akdoğan B., Ozden E., Kendi S.: Antibiotic prophylaxis in percutaneous nephrolithotomy: prospective study in 81 patients. J Endourol. 2002, 16 (9), 649–653. PMID: 12490017. DOI: 10.1089/089277902761402989.
Dumanski A.J., Hedelin H., Edin-Liljegren A., Beauchemin D., McLean R.J.: Unique ability of the Proteus mirabilis capsule to enhance mineral growth in infectious urinary calculi. Infect Immun. 1994, 62 (7), 2998–3003. PMID: 8005688. PMCID: PMC302911.
Elison B.S., Taylor D., Van der Wall H., Pereira J.K., Cahill S., Rosenberg A.R. i wsp.: Comparison of DMSA scintigraphy with intravenous urography for the detection of renal scarring and its correlation with vesicoureteric reflux. Br J Urol. 1992, 69 (3), 294–302. PMID: 1314684.
Elzinga L.W., Bennett W.M.: Miscellaneous renal and systemic complications of autosomal dominant polycystic kidney disease including infection. W: Polycystic kidney disease. Oxford Clinical Nephrology series. Red. M.L. Watson, V.E. Torres. Oxford University Press, Oxford 1996, 483–499. Emori T.G., Gaynes R.P.: An overview of nosocomial infections, including the role of the microbiology laboratory. Clin Microbiol Rev. 1993, 6 (4), 428–442. PMID: 8269394. PMCID: PMC358296.
Engeler D., Baranowski A.P., Borovicka J., Dinis-Oliveira P., Elneil S., Hughes J., Messelink E.J. i wsp.: EAU Guidelines on chronic pelvic pain. 27th EAU Annual Congress, Paris 2012.
Enlund A.L., Varenhorst E.: Morbidity of ultrasound-guided transrectal core biopsy of the prostate without prophylactic antibiotic therapy. A prospective study in 415 cases. Br J Urol. 1997, 79 (5), 777–780. PMID: 9158518. Erol B., Tuncel A., Hanci V., Tokgoz H., Yildiz A., Akduman B. i wsp.: Fournier’s gangrene: overview of prognostic factors and definition of new prognostic parameter. Urology. 2010, 75 (5), 1193–1198. PMID: 20451745. DOI: 10.1016/j.urology.2009.08.090.
EUCAST Definitive Document E.Def 1.2, May 2000: Terminology relating to methods for the determination of susceptibility of bacteria to antimicrobial agents. Clin Microbiol Infect. 2000a, 6 (9), 503–508. PMID: 11168186.
EUCAST Definitive Document E.DEF 3.1, June 2000: Determination of minimum inhibitory concentrations (MICs) of antibacterial agents by agar dilution. Clin Microbiol Infect. 2000b, 6 (9), 509–515. PMID: 11168187.
Evans B.A., Bond R.A., MacRae K.D.: Racial origin, sexual behaviour, and genital infection among heterosexual men attending a genitourinary medicine clinic in London (1993-4). Sex Transm Infect. 1998a, 74 (1), 40–44. PMID: 9634302. PMCID: PMC1758075.
Evans B.A., Kell P.D., Bond R.A., MacRae K.D.: Racial origin, sexual lifestyle, and genital infection among women attending a genitourinary medicine clinic in London (1992). Sex Transm Infect. 1998b, 74 (1), 45–49. PMID: 9634303. PMCID: PMC1758086.
Falagas M.E., Kotsantis I.K., Vouloumanou E.K., Rafailidis P.I.: Antibiotics versus placebo in the treatment of women with uncomplicated cystitis: a metaanalysis of randomized controlled trials. J Infect. 2009, 58 (2), 91–102. PMID: 19195714. DOI: 10.1016/j.jinf.2008.12.009.

Falk L., Fredlund H., Jensen J.S.: Tetracycline treatment does not eradicate Mycoplasma genitalium. Sex Transm Infect. 2003, 79 (4), 318–319. PMID: 12902584. PMCID: PMC1744713.
FDA: Complicated urinary tract infections and pyelonephritis-developing antimicrobial drugs for treatment. US Department of Health and Human Services Food and Drug Administration Centre for Drug Evaluation and Research, Rockville 1998. http://www.fda.gov/ohrms/dockets/98fr/2559dft.pdf. Fihn S.D.: Clinical practice. Acute uncomplicated urinary tract infection in women. N Engl J Med. 2003, 349 (3), 259–266. PMID: 12867610. DOI: 10.1056/NEJMcp030027.
Fluoroquinolones in children: poorly defined risk of joint damage. Prescrire Int. 2004, 13 (73), 184–186. PMID: 15499700.
Fourcade R.O.: Antibiotic prophylaxis with cefotaxime in endoscopic extraction of upper urinary tract stones: a randomized study. The Cefotaxime Cooperative Group. J Antimicrob Chemother. 1990, 26 Suppl A, 77–83. PMID: 2228847. Fowler J.E., Pulaski E.T.: Excretory urography, cystography, and cystoscopy in the evaluation of women with urinarytract infection: a prospective study. N Engl J Med. 1981, 304 (8), 462–465. PMID: 7453771. DOI: 10.1056/ NEJM198102193040805.
Foxman B.: Epidemiology of urinary tract infections: incidence, morbidity, and economic costs. Am J Med. 2002, 113 Suppl. 1A, 5–13. PMID: 12113866. Foxman B.: Epidemiology of urinary tract infections: incidence, morbidity, and economic costs. Dis Mon. 2003, 49 (2), 53–70. PMID: 12601337. DOI: 10.1067/mda.2003.7.
Foxman B., Brown P.: Epidemiology of urinary tract infections: transmission and risk factors, incidence, and costs. Infect Dis Clin North Am. 2003, 17 (2), 227–241. PMID: 12848468.
Foxman B., Somsel P., Tallman P., Gillespie B., Raz R., Colodner R. i wsp.: Urinary tract infection among women aged 40 to 65: behavioral and sexual risk factors. J Clin Epidemiol. 2001, 54 (7), 710–718. PMID: 11438412.
Frankenschmidt A., Naber K.G., Bischoff W., Kullmann K.: Once-daily fleroxacin versus twice-daily ciprofloxacin in the treatment of complicated urinary tract infections. J Urol. 1997, 158 (4), 1494–1499. PMID: 9302150 Fulop T.: Acute Pyelonephritis Workup. 2012 http://emedicine.medscape. com/article/245559-workup#aw2aab6b5b3.
Fünfstück R., Nicolle L.E., Hanefeld M., Naber K.G.: Urinary tract infection in patients with diabetes mellitus. Clin Nephrol. 2012, 77 (1), 40–48. PMID: 22185967.
Fünfstück R., Ott U., Naber K.G.: The interaction of urinary tract infection and renal insufficiency. Int J Antimicrob Agents. 2006, 28 Suppl 1, S72–77. PMID: 16844355. DOI: 10.1016/j.ijantimicag.2006.05.004.
Fussell E.N., Kaack M.B., Cherry R., Roberts J.A.: Adherence of bacteria to human foreskins. J Urol. 1988, 140 (5), 997–1001. PMID: 2902235. Garcia-Perdomo H.A., López H., Carbonell J., Castillo D., Cataño J.G., Serón P.: Efficacy of antibiotic prophylaxis in patients undergoing cystoscopy: a randomized clinical trial. World J Urol. 2013, 31 (6), 1433–1439. PMID: 23412704. DOI: 10.1007/s00345-013-1034-2.
Gattegno B., Sicard F., Alcaidinho D., Arnaud E., Thibault P.: [Extracorporeal lithotripsy and prophylactic antibiotic therapy]. Ann Urol (Paris). 1988, 22 (2), 101–102. PMID: 3382159.
Giamarellou H.: Low-dosage cefepime as treatment for serious bacterial infections. J Antimicrob Chemother. 1993, 32 Suppl B, 123–132. PMID: 8150755. Gleckman R., Esposito A., Crowley M., Natsios G.A.: Reliability of a single urine culture in establishing diagnosis of asymptomatic bacteriuria in adult males. J Clin Microbiol. 1979, 9 (5), 596–597. PMID: 383746. PMCID: PMC275354. Gluck T., Opal S.M.: Advances in sepsis therapy. Drugs. 2004, 64 (8), 837– 859. PMID: 15059039.
Grabe M., Botto H., Cek M., Tenke P., Wagenlehner F.M., Naber K.G. i wsp.: Preoperative assessment of the patient and risk factors for infectious complications and tentative classification of surgical field contamination of urological procedures. World J Urol. 2012, 30 (1), 39–50. PMID: 21779836.
DOI: 10.1007/s00345-011-0722-z. Grabe M., Forsgren A., Björk T., Hellsten S.: Controlled trial of a short and a prolonged course with ciprofloxacin in patients undergoing transurethral prostatic surgery. Eur J Clin Microbiol. 1987, 6 (1), 11–17. PMID: 3569248.
Grabe M., Shortliffe L., Lobel B.: Risk factors. W: Nosocomial and health care associated infections in urology. Red. K.G. Naber, J.C. Pechere, J. Kumazawa, S. Khoury, J.L. Gerbedering, A.J. Schaeffer. Health Publications, London 2001, 35–57.
Grabe M.: Antibiotic prophylaxis in urological surgery, a European viewpoint. Int J Antimicrob Agents. 2011, 38 Suppl, 58–63. PMID: 21996404. DOI: 10.1016/j.ijantimicag.2011.09.008.
Grabe M.: Controversies in antibiotic prophylaxis in urology. Int J Antimicrob Agents. 2004, 23 Suppl 1: p. S17–23. PMID: 15037324. DOI: 10.1016/j. ijantimicag.2003.09.005. Grady R.: Safety profile of quinolone antibiotics in the pediatric population. Pediatr Infect Dis J. 2003, 22 (12), 1128–1132. PMID: 14688586.
DOI: 10.1097/01.inf.0000101994.25947.12. Green H., Rahamimov R., Goldberg E., Leibovici L., Gafter U., Bishara J. i wsp.: Consequences of treated versus untreated asymptomatic bacteriuria in the first year following kidney transplantation: retrospective observational study. Eur J Clin Microbiol Infect Dis. 2013, 32 (1), 127–131. PMID: 22918514.
DOI: 10.1007/s10096-012-1727-2. Griffith B.C., Morey A.F., Ali-Khan M.M., Canby-Hagino E., Foley J.P., Rozanski T.A.: Single dose levofloxacin prophylaxis for prostate biopsy in patients at low risk. J Urol. 2002, 168 (3), 1021–1023. PMID: 12187213. DOI: 10.1097/01. ju.0000025794.38251.84.
Griffith D.P., Osborne C.A.: Infection (urease) stones. Miner Electrolyte Metab. 1987, 13 (4), 278–285. PMID: 3306321. Gupta K., Hooton T.M., Roberts P.L., Stamm W.E.: Short-course nitrofurantoin for the treatment of acute uncomplicated cystitis in women. Arch Intern Med. 2007, 167 (20), 2207–2212. PMID: 17998493 DOI: 10.1001/ archinte.167.20.2207.
Gupta K., Stamm W.E.: Outcomes associated with trimethoprim/sulphamethoxazole (TMP/SMX) therapy in TMP/SMX resistant community-acquired UTI. Int J Antimicrob Agents. 2002, 19 (6), 554–556. PMID: 12135847.
Gyssens I.C.: Antibiotic policy. Int J Antimicrob Agents. 2011, 38 Suppl., 11–20. PMID: 22018989. DOI: 10.1016/j.ijantimicag.2011.09.002. Haggerty C.L.: Evidence for a role of Mycoplasma genitalium in pelvic inflammatory disease. Curr Opin Infect Dis. 2008, 21 (1), 65–69. PMID: 18192788.
DOI: 10.1097/QCO.0b013e3282f3d9ac. Hansson S., Jodal U., Lincoln K., Svanborg-Edén C.: Untreated asymptomatic bacteriuria in girls: II – Effect of phenoxymethylpenicillin and erythromycin given for intercurrent infections. BMJ. 1989, 298 (6677), 856–859. PMID: 2497823 PMCID: PMC1836159.
Hara N., Kitamura Y., Saito T., Komatsubara S., Nishiyama T., Takahashi K.: Perioperative antibiotics in radical cystectomy with ileal conduit urinary diversion: efficacy and risk of antimicrobial prophylaxis on the operation day alone. Int J Urol. 2008, 15 (6), 511–515. PMID: 18422576. DOI: 10.1111/j.1442-2042.2008.02050.x.
Harbarth S., Holeckova K., Froidevaux C., Pittet D., Ricou B., Grau G.E. i wsp.: Diagnostic value of procalcitonin, interleukin-6, and interleukin-8 in critically ill patients admitted with suspected sepsis. Am J Respir Crit Care Med. 2001, 164 (3), 396–402. PMID: 11500339. DOI: 10.1164/ajrccm.164.3.2009052.

Harding G.K., Zhanel G.G., Nicolle L.E., Cheang M.: Antimicrobial treatment in diabetic women with asymptomatic bacteriuria. N Engl J Med. 2002, 347 (20), 1576–1583. PMID: 12432044. DOI: 10.1056/NEJMoa021042. Haycock G.B.: A practical approach to evaluating urinary tract infection in children. Pediatr Nephrol. 1991, 5 (4), 401–442; discussion 403. PMID: 1654977.
Hellerstein S.: Urinary tract infection in children: pathophysiology, risk factors and management. Infect Med. 2002, 19, 554–560.
Hellerstein S.: Urinary tract infections. Old and new concepts. Pediatr Clin North Am. 1995, 42 (6), 1433–1457. PMID: 8614594.
Hendrikx A.J., Strijbos W.E., de Knijff D.W., Kums J.J., Doesburg W.H., Lemmens W.A.: Treatment for extended-mid and distal ureteral stones: SWL or ureteroscopy? Results of a multicenter study. J Endourol. 1999, 13 (10), 727– 733. PMID: 10646679.
DOI: 10.1089/end.1999.13.727. Herr H.W.: Should antibiotics be given prior to outpatient cystoscopy? A plea to urologists to practice antibiotic stewardship. Eur Urol. 2014, 65 (4), 839–842. PMID: 24012206.
DOI: 10.1016/j.eururo.2013.08.054. Hill J.B., Sheffield J.S., McIntire D.D., Wendel G.D.: Acute pyelonephritis in pregnancy. Obstet Gynecol. 2005, 105 (1), 18–23. Hoberman A., Chao H.P., Keller D.M., Hickey R., Davis H.W., Ellis D.: Prevalence of urinary tract infection in febrile infants. J Pediatr. 1993, 123 (1), 17–23. PMID: 8320616.
Hoberman A., Wald E.R.: Urinary tract infections in young febrile children. Pediatr Infect Dis J. 1997, 16 (1), 11–17. PMID: 9002094.
Hooton T.M.: Prevention of recurrent urogenital tract infections in adult women. W: Urogenital Infections. Red. K.G. Naber, A.J. Scaeffer, C.F. Heyns, T. Matsumoto, D.A. Shoskes, T.E. Bjerklund Johansen. European Association of Urology, Arnhem 2010, 236–239. http://www.icud.info/urogenitalinfections. html. Hooton T.M.: Recurrent urinary tract infection in women. Int J Antimicrob Agents. 2001, 17 (4), 259–268. PMID: 11295405.
Hooton T.M., Roberts P.L., Cox M.E., Stapleton A.E.: Voided midstream urine culture and acute cystitis in premenopausal women. N Engl J Med. 2013, 369 (20), 1883–1891. PMID: 24224622. PMCID: PMC4041367. DOI: 10.1056/ NEJMoa1302186
Hooton T.M., Roberts P.L., Stapleton A.E.: Cefpodoxime vs ciprofloxacin for short-course treatment of acute uncomplicated cystitis: a randomized trial. JAMA. 2012, 307 (6), 583–589. PMID: 22318279. PMCID: PMC3736973. DOI: 10.1001/jama.2012.80.
Hooton T.M., Scholes D., Gupta K., Stapleton A.E., Roberts P.L., Stamm W.E.: Amoxicillin-clavulanate vs ciprofloxacin for the treatment of uncomplicated cystitis in women: a randomized trial. JAMA. 2005, 293 (8), 949– 955. PMID: 15728165. DOI: 10.1001/jama.293.8.949. Hooton T.M., Stamm W.E.: Diagnosis and treatment of uncomplicated urinary tract infection. Infect Dis Clin North Am. 1997, 11 (3), 551–181. PMID: 9378923.
Horan T.C., Gaynes R.P.: Surveillance of nosocomial infections. W: Hospital epidemiology and infection control. Red. C.G. Mayhall. Lippincott, Williams & Wilkins, Philadelphia 2004, 1659–1702.
Hotchkiss R.S., Karl I.E.: The pathophysiology and treatment of sepsis. N Engl J Med. 2003, 348 (2), 138–150. PMID: 12519925. DOI: 10.1056/ NEJMra021333.
Hua L.X., Zhang J.X., Wu H.F., Zhang W., Qian L.X., Xia G.W. i wsp.: [The diagnosis and treatment of acute prostatitis: report of 35 cases]. Zhonghua Nan Ke Xue. 2005, 11 (12), 897–899. PMID: 16398358.
Huang J.J., Sung J.M., Chen K.W., Ruaan M.K., Shu G.H., Chuang Y.C.: Acute bacterial nephritis: a clinicoradiologic correlation based on computed tomography. Am J Med. 1992, 93 (3), 289–298. PMID: 1524081.
Isen K., Küpeli B., Sinik Z., Sözen S., Bozkirli I.: Antibiotic prophylaxis for transrectal biopsy of the prostate: a prospective randomized study of the prophylactic use of single dose oral fluoroquinolone versus trimethoprim-sulfamethoxazole. Int Urol Nephrol. 1999, 31 (4), 491–495. PMID: 10668944.
Jacobson S.H., Eklöf O., Eriksson C.G., Lins L.E., Tidgren B., Winberg J.: Development of hypertension and uraemia after pyelonephritis in childhood: 27 year follow up. BMJ. 1989, 299 (6701), 703–706.
Jakobsson B., Söderlundh S., Berg U.: Diagnostic significance of 99mTc-dimercaptosuccinic acid (DMSA) scintigraphy in urinary tract infection. Arch Dis Child. 1992, 67 (11), 1338–1342. PMID: 1335226. PMCID: PMC1793761.
Jakobsson B., Svensson L.: Transient pyelonephritic changes on 99mTechnetium- dimercaptosuccinic acid scan for at least five months after infection. Acta Paediatr. 1997, 86 (8), 803–807. PMID: 9307157.
Jantausch B.A., Rifai N., Getson P., Akram S., Majd M., Wiedermann B.L.: Urinary N-acetyl-beta-glucosaminidase and beta-2-microglobulin in the diagnosis of urinary tract infection in febrile infants. Pediatr Infect Dis J. 1994, 13 (4), 294–299. PMID: 8036046.
Jepson R.G., Williams G., Craig J.C.: Cranberries for preventing urinary tract infections. Cochrane Database Syst Rev. 2012, 10, p. Cd001321. MID: 23076891. DOI: 10.1002/14651858.CD001321.pub5. Jimenez Cruz J.F., Sanz Chinesta S., Otero G., Díaz González R., Alvarez Ruiz F., Flores N. i wsp.: Antimicrobial prophylaxis in urethrocystoscopy. Comparative study. Actas Urol Esp. 1993, 17 (3), 172–175. PMID: 8506770.
Jimenez-Cruz J.F., Tormo F.B., Gómez J.G.: Treatment of chronic prostatitis: intraprostatic antibiotic injections under echography control. J Urol. 1988, 139 (5), 967–970. PMID: 3283385.
Jodal U.: The natural history of bacteriuria in childhood. Infect Dis Clin North Am. 1987, 1 (4), 713–729. PMID: 3333655.
Johnson M.I., Merrilees D., Robson W.A., Lennon T., Masters J., Orr K.E. i wsp.: Oral ciprofloxacin or trimethoprim reduces bacteriuria after flexible cystoscopy. BJU Int. 2007, 100 (4), 826–829. PMID: 17822463. DOI: 10.1111/j.1464-410X.2007.07093.x.
Kabalin J.N., Kessler R.: Infectious complications of penile prosthesis surgery. J Urol. 1988, 139 (5), 953–955. PMID: 3361672.
Kahlmeter G.: Prevalence and antimicrobial susceptibility of pathogens in uncomplicated cystitis in Europe. The ECO.SENS study. Int J Antimicrob Agents. 2003, 22 Suppl 2, 49–52. PMID: 14527771.
Kangarloo H., Gold R.H., Fine R.N., Diament M.J., Boechat M.I.: Urinary tract infection in infants and children evaluated by ultrasound. Radiology. 1985, 154 (2), 367–373. PMID: 3880909. DOI: 10.1148/radiology.154.2.3880909. Kapoor D.A., Klimberg I.W., Malek G.H., Wegenke J.D., Cox C.E., Patterson A.L. i wsp.: Single-dose oral ciprofloxacin versus placebo for prophylaxis during transrectal prostate biopsy. Urology. 1998, 52 (4), 552–558. PMID: 9763070. Karmouni T., Bensalah K., Alva A., Patard J.J., Lobel B., Guillé F.: [Role of antibiotic prophylaxis in ambulatory cystoscopy]. Prog Urol. 2001, 11 (6), 1239– 1241. PMID: 11859658.
Kass E.H.: Asymptomatic infections of the urinary tract. Trans Assoc Am Physicians. 1956, 69, 56–64. PMID: 13380946.
Kass E.H.: Bacteriuria and pyelonephritis of pregnancy. Arch Intern Med. 1960, 105, 194–198. PMID: 14404662.
Kass E.J.: Imaging in acute pyelonephritis. Curr Opin Urol. 1994, 4, 39–44. Kass E.J., Fink-Bennett D., Cacciarelli A.A., Balon H., Pavlock S.: The sensitivity of renal scintigraphy and sonography in detecting nonobstructive acute pyelonephritis. J Urol. 1992, 148 (2 Pt 2), 606–608. PMID: 1640534.
Kass E.J., Kernen K.M., Carey J.M.: Paediatric urinary tract infection and the necessity of complete urological imaging. BJU Int. 2000, 86 (1), 94–96. PMID: 10886091


Kazemier B., Koningstein F.N., Schneeberger C., Ott A., Bossuyt P.M., de Miranda E. i wsp.: Maternal and neonatal consequences of (un)treated asymptomatic bacteriuria in pregnancy; tha ASB study. ICAAC 2014. Khan A.J.: Efficacy of single-dose therapy of urinary tract infection in infants and children: a review. J Natl Med Assoc. 1994, 86 (9), 690–696. PMID: 7966433. PMCID: PMC2607573.
Kiddoo D.A., Wollin T.A., Mador D.R.: A population based assessment of complications following outpatient hydrocelectomy and spermatocelectomy. J Urol. 2004, 171 (2 Pt 1), 746–748. PMID: 14713801. DOI: 10.1097/01. ju.0000103636.61790.43.
Klausner H.A., Brown P., Peterson J., Kaul S., Khashab M., Fisher A.C. i wsp.: A trial of levofloxacin 750 mg once daily for 5 days versus ciprofloxacin 400 mg and/or 500 mg twice daily for 10 days in the treatment of acute pyelonephritis. Curr Med Res Opin. 2007, 23 (11), 2637–2645. PMID: 17880755.
DOI: 10.1185/030079907X233340. Kleinman P.K., Diamond D.A., Karellas A., Spevak M.R., Nimkin K., Belanger P.: Tailored low-dose fluoroscopic voiding cystourethrography for the reevaluation of vesicoureteral reflux in girls. AJR Am J Roentgenol. 1994, 162 (5), 1151–1154; discussion 1155–1156. PMID: 8166001. DOI: 10.2214/ ajr.162.5.8166001.
Knipper A., Böhle A., Pensel J., Hofstetter A.G.: Antibiotic prophylaxis with enoxacin in extracorporeal shockwave lithotripsy. Infection. 1989, 17 Suppl 1, S37–38. PMID: 2807562.
Knopf H.J., Graff H.J., Schulze H.: Perioperative antibiotic prophylaxis in ureteroscopic stone removal. Eur Urol. 2003, 44 (1), 115–118. PMID: 12814685. Koch C.G., Li L., Hixson E., Tang A., Gordon S., Longworth D. i wsp.: Is it time to refine? An exploration and simulation of optimal antibiotic timing in general surgery. J Am Coll Surg. 2013, 217 (4), 628–635. PMID: 23849901.
DOI: 10.1016/j.jamcollsurg.2013.05.024. Koch V.H., Zuccolotto S.M.: [Urinary tract infection: a search for evidence]. J Pediatr (Rio J). 2003, 79, Suppl 1, S97–106. PMID: 14506522.
Kontiokari T., Sundqvist K., Nuutinen M., Pokka T., Koskela M., Uhari M.: Randomised trial of cranberry-lingonberry juice and Lactobacillus GG drink for the prevention of urinary tract infections in women. BMJ. 2001, 322 (7302). 1571, PMID: 11431298. PMCID: PMC33514.
Kranjcec B., Papeš D., Altarac S.: D-mannose powder for prophylaxis of recurrent urinary tract infections in women: a randomized clinical trial. World J Urol. 2014, 32 (1), 79–84. PMID: 23633128. DOI: 10.1007/ s00345-013-1091-6.
Krieger J.N.: Recurrent lower urinary tract infections in men. J New Rem Clin. 1998, 47, 4–15. Krieger J.N.: Trichomoniasis in men: old issues and new data. Sex Transm Dis. 1995, 22 (2), 83–96. PMID: 7624817.
Krieger J.N., Egan K.J., Ross S.O., Jacobs R., Berger R.E.: Chronic pelvic pains represent the most prominent urogenital symptoms of “chronic prostatitis”. Urology. 1996, 48 (5), 715–721. PMID: 8911515. DOI: 10.1016/ S0090-4295(96)00421-9.
Krieger J.N., Nyberg L., Nickel J.C.: NIH consensus definition and classification of prostatitis. JAMA. 1999, 282 (3), 236–237. PMID: 10422990.
Kulchavenya E., Chul-sung K.: Male genital tuberculosis. W: Urogenital Infections. Red. K.G. Naber, A.J. Scaeffer, C.F. Heyns, T. Matsumoto, D.A. Shoskes, T.E. Bjerklund Johansen. European Association of Urology, Arnhem 2010, 877–891. http://www.icud.info/urogenitalinfections.html. Kunin C.M.: Urinary tract infections: detection, prevention and management. Williams and Wilkins, Baltimore 1997.
Landau D., Turner M.E., Brennan J., Majd M.: The value of urinalysis in differentiating acute pyelonephritis from lower urinary tract infection in febrile infants. Pediatr Infect Dis J. 1994, 13 (9), 77–81. PMID: 7808845.
Larsson P., Norming U., Törnblom M., Gustafsson O.: Antibiotic prophylaxis for prostate biopsy: benefits and costs. Prostate Cancer Prostatic Dis. 1999, 2 (2), 88–90. PMID: 12496844. DOI: 10.1038/sj.pcan.4500294.
Latthe P.M., Foon R., Toozs-Hobson P.: Prophylactic antibiotics in urodynamics: a systematic review of effectiveness and safety. Neurourol Urodyn. 2008, 27 (3), 167–173. PMID: 17849482. DOI: 10.1002/nau.20501.
Lecomte F., Allaert F.A.: Single-dose treatment of cystitis with fosfomycin trometamol (Monuril): analysis of 15 comparative trials on 2,048 patients. Giorn It Ost Gin. 1997, 19, 399–404.
Lenk S., Yasuda M.: Urinary tuberculosis. W: Urogenital Infections. Red. K.G. Naber, A.J. Scaeffer, C.F. Heyns, T. Matsumoto, D.A. Shoskes, T.E. Bjerklund Johansen. European Association of Urology, Arnhem 2010, 864– 876. http://www.icud.info/urogenitalinfections.html.
Levy M.M., Fink M.P., Marshall J.C., Abraham E., Angus D., Cook D. i wsp.: 2001 SCCM/ESICM/ACCP/ATS/SIS International Sepsis Definitions Conference. Crit Care Med. 2003, 31 (4), 1250–1256. PMID: 12682500. DOI: 10.1097/01. CCM.0000050454.01978.3B.
Lifshitz E., Kramer L.: Outpatient urine culture: does collection technique matter? Arch Intern Med. 2000, 160 (16), 2537–2340. PMID: 10979067. Lin D.S., Huang S.H., Lin C.C., Tung Y.C., Huang T.T., Chiu N.C. i wsp.: Urinary tract infection in febrile infants younger than eight weeks of Age. Pediatrics. 2000, 105 (2), E20. PMID: 10654980.
Lindstedt S., Lindström U., Ljunggren E., Wullt B., Grabe M.: Single-dose antibiotic prophylaxis in core prostate biopsy: Impact of timing and identification of risk factors. Eur Urol. 2006, 50 (4), 832–837. PMID: 16750292. DOI: 10.1016/j.eururo.2006.05.003.
Litwin M.S., McNaughton-Collins M., Fowler F.J. Jr, Nickel J.C., Calhoun E.A., Pontari M.A i wsp.: The National Institutes of Health chronic prostatitis symptom index: development and validation of a new outcome measure. Chronic Prostatitis Collaborative Research Network. J Urol. 1999, 162 (2), 369–375. PMID: 10411041.
Logadottir Y., Dahlstrand C., Fall M., Knutson T., Peeker R.: Invasive urodynamic studies are well tolerated by the patients and associated with a low risk of urinary tract infection. Scand J Urol Nephrol. 2001, 35 (6), 459– 462. PMID: 11848424.
Lu Y., Tianyong F., Ping H., Liangren L., Haichao Y., Qiang W.: Antibiotic prophylaxis for shock wave lithotripsy in patients with sterile urine before treatment may be unnecessary: a systematic review and meta-analysis. J Urol. 2012, 188 (2), 441–448. PMID: 22704118. DOI: 10.1016/j.juro.2012.04.014. Ludwig M., Jantos C.A., Wolf S., Bergmann M., Failing K., Schiefer H.G. i wsp.: Tissue penetration of sparfloxacin in a rat model of experimental Escherichia coli epididymitis. Infection. 1997, 25 (3), 178–184. PMID: 9181388.
Ludwig M., Schroeder-Printzen I., Schiefer H.G., Weidner W.: Diagnosis and therapeutic management of 18 patients with prostatic abscess. Urology. 1999, 53 (2), 340–345. PMID: 9933051.
Lutay N., Ambite I., Grönberg Hernandez J., Rydström G., Ragnarsdóttir B., Puthia M. i wsp.: Bacterial control of host gene expression through RNA polymerase II. J Clin Invest. 2013, 123 (6), 2366–2379. PMID: 23728172. PMCID: PMC3668848. DOI: 10.1172/JCI66451.
Ma J.F., Shortliffe L.M.: Urinary tract infection in children: etiology and epidemiology. Urol Clin North Am. 2004, 31 (3), p. 517-26, ix–x. MacDermott J.P., Ewing R.E., Somerville J.F., Gray B.K.: Cephradine prophylaxis in transurethral procedures for carcinoma of the bladder. Br J Urol. 1988, 62 (2), 136–139. PMID: 3044484.
MacKenzie J.R., Fowler K., Hollman A.S., Tappin D., Murphy A.V., Beattie T.J. i wsp.: The value of ultrasound in the child with an acute urinary tract infection. Br J Urol. 1994, 74 (2), 240–244. PMID: 7921944.
Madersbacher H., van Ophoven A., van Kerrebroeck P.E.: GAG layer replenishment therapy for chronic forms of cystitis with intravesical glycosaminogly cans – a review. Neurourol Urodyn. 2013, 32 (1), 9–18. PMID: 22782909. DOI: 10.1002/nau.22256.

Magistro G., Stief C.G., Gratzke C.: [Perioperative antibiotic prophylaxis for major urological interventions]. Urologe A. 2014, 53 (10), 1482–1488. PMID: 25230809. DOI: 10.1007/s00120-014-3572-7.
Majd M., Rushton H.G., Jantausch B., Wiedermann B.L.: Relationship among vesicoureteral reflux, P-fimbriated Escherichia coli, and acute pyelonephritis in children with febrile urinary tract infection. J Pediatr. 1991, 119 (4), 578–585. PMID: 1681043.
Maki D.G., Tambyah P.A.: Engineering out the risk for infection with urinary catheters. Emerg Infect Dis. 2001, 7 (2), 342–347. PMID: 11294737. PMCID: PMC2631699. DOI: 10.3201/eid0702.700342.
Mangram A.J., Horan T.C., Pearson M.L., Silver L.C., Jarvis W.R.: Guideline for Prevention of Surgical Site Infection. 1999, Centers for Disease Control and Prevention (CDC) Hospital Infection Control Practices Advisory Committee. Am J Infect Control. 1999, 27 (2), 97–132. PMID: 10196487.
Manson A.L.: Is antibiotic administration indicated after outpatient cystoscopy. J Urol. 1988, 140 (2), 316–317. PMID: 3398127.
Mariappan P., Smith G., Bariol S.V., Moussa S.A., Tolley D.A.: Stone and pelvic urine culture and sensitivity are better than bladder urine as predictors of urosepsis following percutaneous nephrolithotomy: a prospective clinical study. J Urol. 2005, 173 (5), 1610–1614. PMID: 15821509. DOI: 10.1097/01.ju.0000154350.78826.96.
Martin G.S., Mannino D.M., Eaton S., Moss M.: The epidemiology of sepsis in the United States from 1979 through 2000. N Engl J Med. 2003, 348 (16), 1546–1554. PMID: 12700374. DOI: 10.1056/NEJMoa022139.
Martov A., Gravas S., Etemadian M., Unsal A., Barusso G., D’Addessi A. i wsp.: Postoperative infection rates in patients with a negative baseline urine culture undergoing ureteroscopic stone removal: a matched case-control analysis on antibiotic prophylaxis from the CROES URS global study. J Endourol. 2015, 29 (2), 171–180. PMID: 25072350.
DOI: 10.1089/end.2014.0470. Mayersak J.S.: Transrectal ultrasonography directed intraprostatic injection of gentamycin-xylocaine in the management of the benign painful prostate syndrome. A report of a 5 year clinical study of 75 patients. Int Surg. 1998, 83 (4), 347–349.
Mazzulli T.: Resistance trends in urinary tract pathogens and impact on management. J Urol. 2002, 168 (4 Pt 2), 1720–1722. PMID: 12352343. DOI: 10.1097/01.ju.0000028385.10311.c9.
Meares E.M., Stamey T.A.: Bacteriologic localization patterns in bacterial prostatitis and urethritis. Invest Urol. 1968, 5 (5), 492–518. PMID: 4870505. Melekos M.D.: Efficacy of prophylactic antimicrobial regimens in preventing infectious complications after transrectal biopsy of the prostate. Int Urol Nephrol. 1990, 22 (3), 257–262. PMID: 2210982.
Michael M., Hodson E.M., Craig J.C., Martin S., Moyer V.A.: Short versus standard duration oral antibiotic therapy for acute urinary tract infection in children. Cochrane Database Syst Rev. 2003, 1, Cd003966. PMID: 12535494.
DOI: 10.1002/14651858.CD003966. Mignard J.P.: [Sterilisation and disinfection of instruments]. Prog Urol. 2004, 14 (1), 1049–1092.
Millar L.K., Wing D.A., Paul R.H., Grimes D.A.: Outpatient treatment of pyelonephritis in pregnancy: a randomized controlled trial. Obstet Gynecol. 1995, 86 (4 Pt 1), 560–564. PMID: 7675380.
Mody L., Juthani-Mehta M.: Urinary tract infections in older women: a clinical review. JAMA. 2014, 311 (8), 844–854. PMID: 24570248. PMCID: PMC4194886. DOI: 10.1001/jama.2014.303. Montgomery J.S., Johnston W.K., Wolf J.S.: Wound complications after hand assisted laparoscopic surgery. J Urol. 2005, 174 (6), 2226–2230. PMID: 16280775.
DOI: 10.1097/01.ju.0000181805.30826.fa. Mould J.W., Carson C.C.: Infectious complications of penile prostheses. Infect Urol. 1989, 139, 50–52. Mouton Y.J., Beuscart C.: Empirical monotherapy with meropenem in serious bacterial infections. Meropenem Study Group. J Antimicrob Chemother. 1995, 36 Suppl A, 145–156. PMID: 8543490.
Mucci B., Maguire B.: Does routine ultrasound have a role in the investigation of children with urinary tract infection? Clin Radiol. 1994, 49 (5), 324–325. PMID: 8013196.
Naber K.G.: Antimicrobial Treatment of Bacterial Prostatitis. European Urology Supplements. 2003, 2 (2), 23–26. Naber K.G.: Experience with the new guidelines on evaluation of new antiinfective drugs for the treatment of urinary tract infections. Int J Antimicrob Agents. 1999, 11 (3-4), 189–196; discussion 213–216. PMID: 10394969.
Naber K.G., Adam D.: Classification of fluoroquinolones. Chemother J. 1998, 7, 66–68. Naber K.G., Bergman B., Bishop M.C., Bjerklund-Johansen T.E., Botto H., Lobel B. i wsp.: EAU guidelines for the management of urinary and male genital tract infections. Urinary Tract Infection (UTI) Working Group of the Health Care Office (HCO) of the European Association of Urology (EAU). Eur Urol. 2001a, 40 (5), 576–588. PMID: 11752870.
Naber K.G., Cho Y.H., Matsumoto T., Schaeffer A.J.: Immunoactive prophylaxis of recurrent urinary tract infections: a meta-analysis. Int J Antimicrob Agents. 2009a, 33 (2), 111–119. PMID: 18963856.
DOI: 10.1016/j. ijantimicag.2008.08.011. Naber K.G., Hauke S.S.: Cefpodoxime proxetil in patients with acute uncomplicated pyelonephritis. International, prospective, randomized comparative study versus ciprofloxacin in general practice. Chemother J. 2001. 10, 29–34. Naber K.G., Hofstetter A.G., Brühl P., Bichler K., Lebert C.: Guidelines for the perioperative prophylaxis in urological interventions of the urinary and male genital tract. Int J Antimicrob Agents. 2001b, 17 (4), 321–326. PMID: 11295416
Naber K.G., Llorens L., Kaniga K., Kotey P., Hedrich D., Redman R.: Intravenous doripenem at 500 milligrams versus levofloxacin at 250 milligrams, with an option to switch to oral therapy, for treatment of complicated lower urinary tract infection and pyelonephritis. Antimicrob Agents Chemother. 2009b, 53 (9), 3782–3792. PMID: 19581455. PMCID: PMC2737884. DOI: 10.1128/AAC.00837-08.
Naber K.G., Savov O., Salmen H.C.: Piperacillin 2 g/tazobactam 0.5 g is as effective as imipenem 0.5 g/cilastatin 0.5 g for the treatment of acute uncomplicated pyelonephritis and complicated urinary tract infections. Int J Antimicrob Agents. 2002, 19 (2), 95–103. PMID: 11850161.
Naber K.G., Scaeffer A.J., Heyns C.F., Matsumoto T., Shoskes D.A., Bjerklund Johansen T.E. (red.): Urogenital infections – International consultations on urological diseases. European Association of Urology, Arnhem 2010. http:// www.icud.info/urogenitalinfections.html.
Naber K.G., Schito G., Botto H., Palou J., Mazzei T.: Surveillance study in Europe and Brazil on clinical aspects and Antimicrobial Resistance Epidemiology in Females with Cystitis (ARESC): implications for empiric therapy. Eur Urol. 2008, 54 (5), 1164–1175. PMID: 18511178. DOI: 10.1016/j.eururo. 2008.05.010.
Naber K.G., Weidner W.: Prostatitits, epididymitis and orchitis. W: Infectious diseases. Red. D. Armstrong, J. Cohen. Mosby, London 1999. NIDRR: The prevention and management of urinary tract infections among people with spinal cord injuries. National Institute on Disability and Rehabilitation Research Consensus Statement. January 27–29. 1992, J Am Paraplegia Soc. 1992, 15 (3), 194–204. PMID: 1500945.
NCCLS: Methods for dilution antimicrobial susceptibility tests for bacteria that grow aerobically. Approved Standard 4th Edition M7-A5 (2002) and M100-S12. National Committee for Clinical Laboratory Standards, Wayne 2004.


Nickel J.C.: Effective office management of chronic prostatitis. Urol Clin North Am. 1998, 25 (4), 677–684. PMID: 10026774.
Nicolle L.E.: A practical guide to the management of complicated urinary tract infection. Drugs. 1997a, 53 (4), 583–592. PMID: 9098661.
Nicolle L.E.: Asymptomatic bacteriuria in the elderly. Infect Dis Clin North Am. 1997b, 11 (3), 647–662. PMID: 9378928.
Nicolle L.E.: Asymptomatic bacteriuria. Curr Opin Infect Dis. 2014a, 27 (1), 90–96. PMID: 24275697. DOI: 10.1097/QCO.0000000000000019. Nicolle L.E.: Pivmecillinam in the treatment of urinary tract infections. J Antimicrob Chemother. 2000, 46 Suppl 1: 35–39; discussion 63–65. PMID: 11051622.
Nicolle L.E.: Urinary tract infection in geriatric and institutionalized patients. Curr Opin Urol. 2002, 12 (1), 51–55. PMID: 11753134. Nicolle L.E.: Urinary tract infections in patients with spinal injuries. Curr Infect Dis Rep. 2014b, 16 (1), 390. PMID: 24445675. DOI: 10.1007/ s11908-013-0390-9.
Nicolle L.E.: Urinary tract infections in special populations: diabetes, renal transplant, HIV infection, and spinal cord injury. Infect Dis Clin North Am. 2014c, 28 (1), 91–104. PMID: 24484577.
DOI: 10.1016/j.idc.2013.09.006. Nicolle L.E., Bradley S., Colgan R., Rice J.C., Schaeffer A., Hooton T.M.: Infectious Diseases Society of America guidelines for the diagnosis and treatment of asymptomatic bacteriuria in adults. Clin Infect Dis. 2005, 40 (5), 643–654. PMID: 15714408.
DOI: 10.1086/427507. NIDDK: Workshop Committee of the National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Disease. Chronic prostatitis workshop. 7–8.12.1995. Bethesda, Maryland. Nistal M.: Testicular and epididymal pathology. Thieme, Stuttgart 1984. Ohkawa M., Yamaguchi K., Tokunaga S., Nakashima T., Shoda R.: Antimicrobial treatment for chronic prostatitis as a means of defining the role of Ureaplasma urealyticum. Urol Int. 1993, 51 (3), 129–132. PMID: 8249222.
Osman M., Wendt-Nordahl G., Heger K., Michel M.S., Alken P., Knoll T.: Percutaneous nephrolithotomy with ultrasonography-guided renal access: experience from over 300 cases. BJU Int. 2005, 96 (6), 875–878. MID: 16153221. DOI: 10.1111/j.1464-410X.2005.05749.x.
Oteo J., Bautista V., Lara N., Cuevas O., Arroyo M., Fernández S. i wsp.: Parallel increase in community use of fosfomycin and resistance to fosfomycin in extendedspectrum beta-lactamase (ESBL)-producing Escherichia coli. J Antimicrob Chemother. 2010a, 65 (11), 2459–2463. PMID: 20851815. DOI: 10.1093/jac/dkq346.
Oteo J., Pérez-Vázquez M., Campos J.: Extended-spectrum β-lactamase producing Escherichia coli: changing epidemiology and clinical impact. Curr Opin Infect Dis. 2010b, 23 (4), 320–326. PMID: 20614578. Ozturk E., Sonmez Y., Yilmazlar T.: What are the indications for a stoma in Fournier’s gangrene? Colorectal Dis. 2011, 13 (9), 1044–1107. PMID: 20579084. DOI: 10.1111/j.1463-1318.2010.02353.x.
Papp J.R., Schachter J., Gaydos C.A., van der Pol B.: Recommendations for the laboratory-based detection of Chlamydia trachomatis and Neisseria gonorrhoeae – 2014. MMWR Reccom Rep. 2014, 63, 1–19. PMCID: PMC4047970. Parsons C.L., Stauffer C., Mulholland S.G., Griffith D.P.: Effect of ammonium on bacterial adherence to bladder transitional epithelium. J Urol. 1984, 132 (2), 365–366. PMID: 6376829.
Pearle M.S., Roehrborn C.G.: Antimicrobial prophylaxis prior to shock wave lithotripsy in patients with sterile urine before treatment: a meta-analysis and cost-effectiveness analysis. Urology. 1997, 49 (5), 679–686. PMID: 9145970. DOI: 10.1016/S0090-4295(96)00626-7. Persky L., Liesen D., Yangco B.: Reduced urosepsis in a veterans’ hospital. Urology. 1992, 39 (5), 443–445. PMID: 1580035.
Pessaux P., Atallah D., Lermite E., Msika S., Hay J.M., Flamant Y. i wsp.: Risk factors for prediction of surgical site infections in “clean surgery”. Am J Infect Control. 2005, 33 (5), 292–298. PMID: 15947746. DOI: 10.1016/j. ajic.2004.12.005.
Peterson J., Kaul S., Khashab M., Fisher A.C., Kahn J.B.: A double-blind, randomized comparison of levofloxacin 750 mg once – daily for five days with ciprofloxacin 400/500 mg twice-daily for 10 days for the treatment of complicated urinary tract infections and acute pyelonephritis. Urology. 2008, 71 (1), 17–22. PMID: 18242357.
DOI: 10.1016/j.urology.2007.09.002. Pettersson B., Tiselius H.G.: Are prophylactic antibiotics necessary during extracorporeal shockwave lithotripsy? Br J Urol. 1989, 63 (5), 449–452. PMID: 2659132.
Pfau A., Sacks T.G.: Effective prophylaxis for recurrent urinary tract infections during pregnancy. Clin Infect Dis. 1992, 14 (4), 810–814. PMID: 1576275.
Phillips B., Ball C., Sackett D., Badenoch D., Straus S., Haynes B. i wsp.: Oxford Centre for Evidence-Based Medicine Levels of Evidence. http://www.cebm. net/oxford-centre-evidence-based-medicine-levels-evidence-march-2009/. Piaggio G., Degl’Innocenti M.L., Tomà P., Calevo M.G., Perfumo F.: Cystosonography and voiding cystourethrography in the diagnosis of vesicoureteral reflux. Pediatr Nephrol. 2003, 18 (1), 18–22. PMID: 12488985.
DOI: 10.1007/s00467-002-0974-3. Pickard R., Lam T., MacLennan G., Starr K., Kilonzo M., McPherson G. i wsp.: Antimicrobial catheters for reduction of symptomatic urinary tract infection in adults requiring short-term catheterisation in hospital: a multicentre randomised controlled trial. Lancet. 2012, 380 (9857), 1927–1935. PMID: 23134837.
DOI: 10.1016/S0140-6736 (12)61380-4. Pickworth F.E., Carlin J.B., Ditchfield M.R., de Campo M.P., de Campo J.F., Cook D.J i wsp.: Sonographic measurement of renal enlargement in children with acute pyelonephritis and time needed for resolution: implications for renal growth assessment. AJR Am J Roentgenol. 1995, 165 (2), 405–408. PMID: 7618567.
DOI: 10.2214/ajr.165.2.7618567. Piercey K.R., Khoury A.E., McLorie G.A., Churchill B.M.: Diagnosis and management of urinary tract infections. Curr Opin Urol. 1993, 3, 25–29. Plettenberg A.: STI – Sexually transmitted infections Ifi-Card, 2nd edition, June 2014. http://app.ifi-medizin.de/sti/.
Polascik T.J., Oesterling J.E., Partin A.W.: Prostate specific antigen: a decade of discovery – what we have learned and where we are going. J Urol. 1999, 162 (2), 293–306. PMID: 10411025.
Puig J., Darnell A., Bermúdez P., Malet A., Serrate G., Baré M. i wsp.: Transrectal ultrasound-guided prostate biopsy: is antibiotic prophylaxis necessary? Eur Radiol. 2006, 16 (4), 939–943. PMID: 16391904
DOI: 10.1007/ s00330-005-0076-2. Qiang W., Jianchen W., MacDonald R., Monga M., Wilt T.J.: Antibiotic prophylaxis for transurethral prostatic resection in men with preoperative urine containing less than 100,000 bacteria per ml: a systematic review. J Urol. 2005, 173 (4), 1175–1181. PMID: 15758736.
Radomski S.B., Herschorn S.: Risk factors associated with penile prosthesis infection. J Urol. 1992, 147 (2), 383–385. PMID: 1732599.
Rane A., Cahill D., Saleemi A., Montgomery B., Palfrey E.: The issue of prophylactic antibiotics prior to flexible cystoscopy. Eur Urol. 2001, 39 (2), 212– 214. PMID: 11223682.
DOI: 52438. Ransley P.G., Risdon R.A.: Renal papillary morphology in infants and young children. Urol Res. 1975, 3 (3), 111–113. 10.1007/BF00256031. Rao P.N., Dube D.A., Weightman N.C., Oppenheim B.A., Morris J.: Prediction of septicemia following endourological manipulation for stones in the upper urinary tract. J Urol. 1991, 146 (4), 955–960. PMID: 1895450.
Raz R., Stamm W.E.: A controlled trial of intravaginal estriol in postmenopausal women with recurrent urinary tract infections. N Engl J Med. 1993, 329 (11), 753–756. PMID: 8350884. DOI: 10.1056/NEJM199309093291102. Reid G.: Biofilms in infectious disease and on medical devices. Int J Antimicrob Agents. 1999, 11 (3-4), 223–226. PMID: 10394974.


Richard G.A., Klimberg I.N., Fowler C.L., Callery-D’Amico S., Kim S.S.: Levofloxacin versus ciprofloxacin versus lomefloxacin in acute pyelonephritis. Urology. 1998, 52 (1), 51–55. PMID: 9671870.
Richards M.J., Edwards J.R., Culver D.H., Gaynes R.P.: Nosocomial infections in pediatric intensive care units in the United States. National Nosocomial Infections Surveillance System. Pediatrics. 1999, 103 (4), e39. PMID: 10103331.
Richter S., Lang R., Zur F., Nissenkorn I.: Infected urine as a risk factor for postprostatectomy wound infection. Infect Control Hosp Epidemiol. 1991, 12 (3), 147–149. PMID: 2022859.
Riedl C.R., Plas E., Hübner W.A., Zimmerl H., Ulrich W., Pflüger H. i wsp.: Bacterial colonization of ureteral stents. Eur Urol. 1999, 36 (1), 53–59. PMID: 10364656.
DOI: 19927. Risdon R.A.: The small scarred kidney of childhood. A congenital or an acquired lesion? Pediatr Nephrol. 1987, 1 (4), 632–627. PMID: 3153344. Risdon R.A., Godley M.L., Parkhouse H.F., Gordon I., Ransley P.G.: Renal pathology and the 99mTc-DMSA image during the evolution of the early pyelonephritic scar: an experimental study. J Urol. 1994, 151 (3), 767–773. PMID: 8309003.
Rivers E., Nguyen B., Havstad S., Ressler J., Muzzin A., Knoblich B. i wsp.: Early goal-directed therapy in the treatment of severe sepsis and septic shock. N Engl J Med. 2001, 345 (19), 1368–1377. PMID: 11794169. DOI: 10.1056/ NEJMoa010307.
Robinson A.J., Grant J.B., Spencer R.C., Potter C., Kinghorn G.R.: Acute epididymitis: why patient and consort must be investigated. Br J Urol. 1990, 66 (6), 642–645. PMID: 2265337.
Roghmann F., von Bodman C., Löppenberg B., Hinkel A., Palisaar J., Noldus J.: Is there a need for the Fournier’s gangrene severity index? Comparison of scoring systems for outcome prediction in patients with Fournier’s gangrene. BJU Int. 2012, 110 (9), 1359–1365. PMID: 22494217.
DOI: 10.1111/j.1464-410X.2012.11082.x. Rosenberg A.R., Rossleigh M.A., Brydon M.P., Bass S.J., Leighton D.M., Farnsworth R.H.: Evaluation of acute urinary tract infection in children by dimercaptosuccinic acid scintigraphy: a prospective study. J Urol. 1992, 148 (5 Pt 2), 1746–1749. PMID: 1331546.
Rosser C.J., Bare R.L., Meredith J.W.: Urinary tract infections in the critically ill patient with a urinary catheter. Am J Surg. 1999, 177 (4), 287–290. PMID: 10326844.
Rubin R.H., Shapiro E.D., Andriole V.T., Davis R.J., Stamm W.E.: Evaluation of new anti-infective drugs for the treatment of urinary tract infection. Infectious Diseases Society of America and the Food and Drug Administration. Clin Infect Dis. 1992, 15 Suppl 1, S216–27. PMID: 1477233.
Rubin U.H., Andriole V.T., Davis R.J., Stamm W.E.: General guidelines for the evaluation of new anti-infective drugs for the treatment of UTI. The European Society of Clinical Microbiology and Infectious Diseases, Taufkirchen 1993, 240–310. Rüden H., Gastmeier P., Daschner F.D., Schumacher M.: Nosocomial and community – acquired infections in Germany. Summary of the results of the First National Prevalence Study (NIDEP). Infection. 1997, 25 (4), 199–202. PMID: 9266256.
Rushton H.G., Majd M., Chandra R., Yim D.: Evaluation of 99mtechnetiumdimercapto- succinic acid renal scans in experimental acute pyelonephritis in piglets. J Urol. 1988, 140 (5 Pt 2), 1169–1174. PMID: 2846898.
Rushton H.G., Majd M., Jantausch B., Wiedermann B.L., Belman A.B.: Renal scarring following reflux and nonreflux pyelonephritis in children: evaluation with 99mtechnetium-dimercaptosuccinic acid scintigraphy. J Urol. 1992, 147 (5), 1327–1332. PMID: 1314912.
Rüther U., Stilz S., Röhl E., Nunnensiek C., Rassweiler J., Dörr U. i wsp.: Successful interferon-alpha 2 a therapy for a patient with acute mumps orchitis. Eur Urol. 1995, 27 (2), 174–176. PMID: 7744163.
Sabbagh R., McCormack M., Péloquin F., Faucher R., Perreault J.P., Perrotte P. i wsp.: A prospective randomized trial of 1-day versus 3-day antibiotic prophylaxis for transrectal ultrasound guided prostate biopsy. Can J Urol. 2004, 11 (2), 2216–2219. PMID: 15182413.
Sakura M., Kawakami S., Yoshida S., Masuda H., Kobayashi T., Kihara K.: Prospective comparative study of single dose versus 3-day administration of antimicrobial prophylaxis in minimum incision endoscopic radical prostatectomy. Int J Urol. 2008, 15 (4), 328–331. PMID: 18380822. DOI: 10.1111/j.1442-2042.2008.02001.x.
Sarani B., Strong M., Pascual J., Schwab C.W.: Necrotizing fasciitis: current concepts and review of the literature. J Am Coll Surg. 2009, 208 (2), 279– 288. PMID: 19228540. DOI: 10.1016/j.jamcollsurg.2008.10.032. SBU Swedish Council on Health Technology Assessment. Antibiotic prophylaxis for surgical procedures (in Swedish). 2010.
Schaeffer A.J.: Prostatitis: US perspective. Int J Antimicrob Agents. 1999, 11 (3-4), 205–211; discussion 213–216. PMID: 10394972.
Schaeffer A.J., Datta N.S., Fowler J.E. Jr, Krieger J.N., Litwin M.S., Nadler R.B. i wsp.: Summary consensus statement: diagnosis and management of chronic prostatitis/chronic pelvic pain syndrome. Eur Urol. 2003, 43 (2), 1–4. PMID: 12521576.
Schaeffer A.J., Montorsi F., Scattoni V., Perroncel R., Song J., Haverstock D.C. i wsp.: Comparison of a 3-day with a 1-day regimen of an extended-release formulation of ciprofloxacin as antimicrobial prophylaxis for patients undergoing transrectal needle biopsy of the prostate. BJU Int. 2007, 100 (1), 51–57. PMID: 17552953. DOI: 10.1111/j.1464-410X.2007.06848.x.
Schaeffer A.J., Stuppy B.A.: Efficacy and safety of self-start therapy in women with recurrent urinary tract infections. J Urol. 1999, 161 (1), 207–211. PMID: 10037399.
Schneede P., Tenke P., Hofstetter A.G.: Sexually transmitted diseases (STDs) – a synoptic overview for urologists. Eur Urol. 2003, 44 (1), 1–7. PMID: 12814668.
Schneider H., Ludwig M., Hossain H.M., Diemer T., Weidner W.: The 2001 Giessen Cohort Study on patients with prostatitis syndrome – an evaluation of inflammatory status and search for microorganisms 10 years after a first analysis. Andrologia. 2003, 35 (5), 258–262. PMID: 14535851.
Scholes D., Hooton T.M., Roberts P.L., Gupta K., Stapleton A.E., Stamm W.E.: Risk factors associated with acute pyelonephritis in healthy women. Ann Intern Med. 2005, 142 (1), 20–27. PMID: 15630106. PMCID: PMC3722605. Scholz H., Naber K.G.: Classification of oral cephalosporins. Chemother J. 1999, 8, 227–229.
Schulman S.L.: Voiding dysfunction in children. Urol Clin North Am. 2004, 31 (3), 481–90. PMID: 15313057. DOI: 10.1016/j.ucl.2004.04.019. Seyrek M., Binbay M., Yuruk E., Akman T., Aslan R., Yazici O. i wsp.: Perioperative prophylaxis for percutaneous nephrolithotomy: randomized study concerning the drug and dosage. J Endourol. 2012, 26 (11), 1431–1436. PMID: 22612061.
DOI: 10.1089/end.2012.0242. SFAR Societé Francais d’Anesthésie et de Réanimation. Recommendations for antibacterial prophylaxis in surgery. Actualisation 1999. Pyrexie. 1999, 3, 21–30. Shandera K.C., Thibault G.P., Deshon G.E. Jr.: Efficacy of one dose fluoroquinolone before prostate biopsy. Urology. 1998, 52 (4), 641–643. PMID: 9763085. Shapiro E.D.: Infections of the urinary tract. Pediatr Infect Dis J. 1992, 11 (2), 165–168. PMID: 1741197.
Sharifi R., Geckler R., Childs S.: Treatment of urinary tract infections: selecting an appropriate broad-spectrum antibiotic for nosocomial infections. Am J Med. 1996, 100 (6a), 76s–82s. PMID: 8678101.
Shoskes D.A., Saad R.S.: Urogenital infections in renal transplant patients – causes and consequences. W: Urogenital Infections. Red. K.G. Naber, A.J.


Scaeffer, C.F. Heyns, T. Matsumoto, D.A. Shoskes, T.E. Bjerklund Johansen. European Association of Urology, Arnhem 2010, 438–447. http://www. icud.info/urogenitalinfections.html. SIGN: Antibiotic prophylaxis in surgery. Scottish Intercollegiate Guidelines Network (update 2014). 2014.
Silver S.A., Baillie L., Simor A.E.: Positive urine cultures: A major cause of inappropriate antimicrobial use in hospitals? Can J Infect Dis Med Microbiol. 2009, 20 (4), 107–111. PMID: 21119801.
PMCID: PMC2807252. Sklar A.H., Caruana R.J., Lammers J.E., Strauser G.D.: Renal infections in autosomal dominant polycystic kidney disease. Am J Kidney Dis. 1987, 10 (2), 81–88. PMID: 3300296.
Smaill F.: Antibiotics for asymptomatic bacteriuria in pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2007 (2), p. Cd000490. PMID: 11405965. DOI: 10.1002/14651858.CD000490.
Smellie J.M., Grüneberg R.N., Bantock H.M., Prescod N.: Prophylactic co-trimoxazole and trimethoprim in the management of urinary tract infection in children. Pediatr Nephrol. 1988, 2 (1), 12–17. PMID: 3152984.
Smellie J.M., Rigden S.P., Prescod N.P.: Urinary tract infection: a comparison of four methods of investigation. Arch Dis Child. 1995, 72 (3), 247–250. PMID: 7741578.
PMCID: PMC1511059. Smellie J.M., Rigden S.P.: Pitfalls in the investigation of children with urinary tract infection. Arch Dis Child. 1995, 72 (3), 251–255. PMID: 7741579.
PMCID: PMC1511070. Sobel J.D., Kauffman C.A., McKinsey D., Zervos M., Vazquez J.A., Karchmer A.W. i wsp.: Candiduria: a randomized, double-blind study of treatment with fluconazole and placebo. The National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID) Mycoses Study Group. Clin Infect Dis. 2000, 30 (1), 19–24. PMID: 10619727. DOI: 10.1086/313580.
Stamm W.E.: Measurement of pyuria and its relation to bacteriuria. Am J Med. 1983, 75 (1b), 53–58. PMID: 6349345.
Stamm W.E.: Urinary tract infections in young men. W: Urinary tract infections. Red. T. Bergan. Karger, Basel 1997, 46–47. DOI:10.1159/000061389. Stamm W.E., Hooton T.M.: Management of urinary tract infections in adults. N Engl J Med. 1993, 329 (18), 1328–1334. PMID: 8413414.
DOI: 10.1056/ NEJM199310283291808. Stamm W.E., McKevitt M., Counts G.W.: Acute renal infection in women: treatment with trimethoprim-sulfamethoxazole or ampicillin for two or six weeks. A randomized trial. Ann Intern Med. 1987, 106 (3), 341–345. PMID: 3492950.
Stapleton A.E., Au-Yeung M., Hooton T.M., Fredricks D.N., Roberts P.L., Czaja C.A. i wsp.: Randomized, placebo-controlled phase 2 trial of a Lactobacillus crispatus probiotic given intravaginally for prevention of recurrent urinary tract infection. Clin Infect Dis. 2011, 52 (10), 1212–1217. PMID: 21498386. PMCID: PMC3079401. DOI: 10.1093/cid/cir183.
Steiner T., Traue C., Schubert J.: [Perioperative antibiotic prophylaxis in transperitoneal tumor nephrectomy: does it lower the rate of clinically significant postoperative infections?]. Urologe A. 2003, 42 (1), 34–37. PMID: 12574881. DOI: 10.1007/s00120-002-0263-6.
Stiasny B., Ziebell D., Graf S., Hauser I.A., Schulze B.D.: Clinical aspects of renal transplantation in polycystic kidney disease. Clin Nephrol. 2002, 58 (1), 16–24. PMID: 12141402.
Stöhrer M., Blok B., Castro-Diaz D., Chartier-Kastler E., Del Popolo G., Kramer G. i wsp.: EAU guidelines on neurogenic lower urinary tract dysfunction. Eur Urol. 2009, 56 (1), 81–88. PMID: 19403235. DOI: 10.1016/j. eururo.2009.04.028.
Stothers L.: A randomized trial to evaluate effectiveness and cost effectiveness of naturopathic cranberry products as prophylaxis against urinary tract infection in women. Can J Urol. 2002, 9 (3), 1558–1562. PMID: 12121581.
Stranne J., Aus G., Hansson C., Lodding P., Pileblad E., Hugosson J.: Single-dose orally administered quinolone appears to be sufficient antibiotic prophylaxis for radical retropubic prostatectomy. Scand J Urol Nephrol. 2004, 38 (2), 143–147. PMID: 15204401. DOI: 10.1080/00365590310022590. Studer U.E., Danuser H., Merz V.W., Springer J.P., Zingg E.J.: Experience in 100 patients with an ileal low pressure bladder substitute combined with an afferent tubular isoperistaltic segment. J Urol. 1995, 154 (1), 49–56. PMID: 7776455.
Stutley J.E., Gordon I.: Vesico-ureteric reflux in the damaged non-scarred kidney. Pediatr Nephrol. 1992, 6 (1), 25–29. PMID: 1311185.
Sunden F., Håkansson L., Ljunggren E., Wullt B.: Escherichia coli 83972 bacteriuria protects against recurrent lower urinary tract infections in patients with incomplete bladder emptying. J Urol. 2010, 184 (1), 179–185. PMID: 20483149. DOI: 10.1016/j.juro.2010.03.024.
Swartz M.A., Morgan T.M., Krieger J.N.: Complications of scrotal surgery for benign conditions. Urology. 2007, 69 (4), 616–619. PMID: 17445635. DOI: 10.1016/j.urology.2007.01.004.
Swartz S.L., Kraus S.J., Herrmann K.L., Stargel M.D., Brown W.J., Allen S.D.: Diagnosis and etiology of nongonococcal urethritis. J Infect Dis. 1978, 138 (4), 445–454. PMID: 213495.
Takeyama K., Matsukawa M., Kunishima Y., Takahashi S., Hotta H., Nishiyama N. i wsp.: Incidence of and risk factors for surgical site infection in patients with radical cystectomy with urinary diversion. J Infect Chemother. 2005, 11 (4), 177–181. PMID: 16133708. DOI: 10.1007/s10156-005-0391-1.
Takeyama K., Takahashi S., Maeda T., Mutoh M., Kunishima Y., Matsukawa M. i wsp.: Comparison of 1-day, 2-day, and 3-day administration of antimicrobial prophylaxis in radical prostatectomy. J Infect Chemother. 2007, 13 (5), 320–323. PMID: 17982721. DOI: 10.1007/s10156-007-0540-9.
Talan D.A., Stamm W.E., Hooton T.M., Moran G.J., Burke T., Iravani A. i wsp.: Comparison of ciprofloxacin (7 days) and trimethoprim-sulfamethoxazole (14 days) for acute uncomplicated pyelonephritis pyelonephritis in women: a randomized trial. JAMA. 2000, 283 (12), 1583–1590. PMID: 10735395.
Tambyah P., Olyszyna D.P., Tenke P., Koves B.: Urinary catheters and drainage systems: definition, epidemiology and risk factors. W: Urogenital Infections. Red. K.G. Naber, A.J. Scaeffer, C.F. Heyns, T. Matsumoto, D.A. Shoskes, T.E. Bjerklund Johansen. European Association of Urology, Arnhem 2010, 523–531. http://www.icud.info/urogenitalinfections.html.
Taylor A.K., Zembower T.R., Nadler R.B., Scheetz M.H., Cashy J.P., Bowen D. i wsp.: Targeted antimicrobial prophylaxis using rectal swab cultures in men undergoing transrectal ultrasound guided prostate biopsy is associated with reduced incidence of postoperative infectious complications and cost of care. J Urol. 2012, 187 (4), 1275–1279. PMID: 22341272. DOI: 10.1016/j.juro.2011.11.115.
Tencer J.: Asymptomatic bacteriuria – a long-term study. Scand J Urol Nephrol. 1988, 22 (1), 31–34. PMID: 3387908.
Tenke P., Kovacs B., Bjerklund Johansen T.E., Matsumoto T., Tambyah P.A., Naber K.G.: European and Asian guidelines on management and prevention of catheter- associated urinary tract infections. Int J Antimicrob Agents. 2008, 31 Suppl. 1, S68–78. PMID: 18006279. DOI: 10.1016/j.ijantimicag.2007.07.033. Terai A., Ichioka K., Kohei N., Ueda N., Utsunomiya N., Inoue K.: Antibiotic prophylaxis in radical prostatectomy: 1-day versus 4-day treatments. Int J Urol. 2006, 13 (12), 1488–1493. PMID: 17118023. DOI:
10.1111/j.1442-2042.2006.01597.x.
To T., Agha M., Dick P.T., Feldman W.: Cohort study on circumcision of newborn boys and subsequent risk of urinary-tract infection. Lancet. 1998, 352 (9143), 1813–1816. PMID: 9851381. DOI: 10.1016/S0140-6736 (98)02392-7. Tolkoff-Rubin N.E., Rubin R.H.: Urinary tract infection in the immunocompromised host. Lessons from kidney transplantation and the AIDS epidemic. Infect Dis Clin North Am. 1997, 11 (3), 707–717. PMID: 9378931.


Tran D., Muchant D.G., Aronoff S.C.: Short-course versus conventional length antimicrobial therapy for uncomplicated lower urinary tract infections in children: a meta-analysis of 1279 patients. J Pediatr. 2001, 139 (1), 93–99. PMID: 11445800. DOI: 10.1067/mpd.2001.114698.
Trautner B.W.: Asymptomatic bacteriuria: when the treatment is worse than the disease. Nat Rev Urol. 2011, 9 (2), 85–93. PMID: 22143416. DOI: 10.1038/nrurol.2011.192.
Tsugawa M., Monden K., Nasu Y., Kumon H., Ohmori H.: Prospective randomized comparative study of antibiotic prophylaxis in urethrocystoscopy and urethrocystography. Int J Urol. 1998, 5 (5), 441–443. PMID: 9781431.
Tukenmez Tigen E., Tandogdu Z., Ergonul O., Altinkanat G., Gunaydin B., Ozgen M. i wsp.: Outcomes of fecal carriage of extended-spectrum beta-lactamase after transrectal ultrasound-guided biopsy of the prostate. Urology. 2014, 84 (5), 1008–1015. PMID: 25239255.
DOI: 10.1016/j.urology.2014.04.060. Turan H., Serefhanoglu K., Torun A.N., Kulaksizoglu S., Kulaksizoglu M., Pamuk B. i wsp.: Frequency, risk factors, and responsible pathogenic microorganisms of asymptomatic bacteriuria in patients with type 2 diabetes mellitus. Jpn J Infect Dis. 2008, 61 (3), 236–238. PMID: 18503181.
Ulleryd P.: Febrile urinary tract infection in men. Int J Antimicrob Agents. 2003, 22 Suppl 2, 89–93. PMID: 14527778.
Ulleryd P., Sandberg T.: Ciprofloxacin for 2 or 4 weeks in the treatment of febrile urinary tract infection in men: a randomized trial with a 1 year follow- up. Scand J Infect Dis. 2003, 35 (1), 34–39. PMID: 12685882.
UVI – nedre urinvägsinfektioner hos kvinnor.UTI – lower urinary tract infections in females. The Medical Products Agency. 2007, 18 (2). van den Berghe G., Wouters P., Weekers F., Verwaest C., Bruyninckx F., Schetz M. i wsp.: Intensive insulin therapy in critically ill patients. N Engl J Med. 2001, 345 (19), 1359–1367. PMID: 11794168.
DOI: 10.1056/NEJMoa011300. van Dooyeweert D.A.,·Schneider M.M.E., Borleffs J.C.C., Hoepelman A.I.M.: Bacteriuria in male patients infected with human immunodeficiency virus type 1. W: Urinary tract infections. Red. T. Bergan. Karger, Basel 1997, 37–45. DOI:10.1159/000061395.
Vazquez J.C., Villar J.: Treatments for symptomatic urinary tract infections during pregnancy. Cochrane Database Syst Rev. 2000, 3, CD002256. PMID: 10908537. DOI: 10.1002/14651858.CD002256.
Vela Navarrete R.: Urinary tract infections in children. W: Tratado de urología tomo I. Red. J.F. Jiménez Cruz, L.A. Rioja. Ed Prous, Barcelona 1993, 499–507. Vogel F., Bordmann K.F.: Recommendations for empiric parenteral initial therapy of bacterial infections in adults. Chemother J. 2004, 13, 46–105. Wagenlehner F.M., Bartoletti R., Cek M., Grabe M., Kahlmeter G., Pickard R. i wsp.: Antibiotic stewardship: a call for action by the urologic community. Eur Urol. 2013a, 64 (3), 358–360.
PMID: 23746854. DOI: 10.1016/j.eururo.2013.05.044. Wagenlehner F.M., Grabe M., Naber K.G, Bjerklund Johansen T.E., Naber C.K., Weidner W.: [Antibiotic prophylaxis in urology]. Urologe A. 2011a, 50 (11), 1469–1478. PMID: 21997660.
DOI: 10.1007/s00120-011-2661-0. Wagenlehner F.M., Hoyme U., Kaase M., Fünfstück R., Naber K.G., Schmiemann G.: Uncomplicated urinary tract infections. Dtsch Arztebl Int. 2011b, 108 (24), 415–423. PMID: 21776311.
PMCID: PMC3132618. DOI: 10.3238/ arztebl.2011.0415. Wagenlehner F.M., Pilatz A., Waliszewski P., Weidner W., Johansen T.E.: Reducing infection rates after prostate biopsy. Nat Rev Urol. 2014, 11 (2), 80–86. PMID: 24418806. DOI: 10.1038/nrurol.2013.322.
Wagenlehner F.M., Vahlensieck W., Bauer H.W., Weidner W., Piechota H.J., Naber K.G.: Prevention of recurrent urinary tract infections. Minerva Urol Nefrol. 2013b, 65 (1), 9–20. PMID: 23538307.
Wagenlehner F.M., van Oostrum E., Tenke P., Tandogdu Z., Çek M., Grabe M. i wsp.: Infective complications after prostate biopsy: outcome of the Global Prevalence Study of Infections in Urology (GPIU) 2010 and 2011, a prospective multinational multicentre prostate biopsy study. Eur Urol. 2013c, 63 (3), 521–527. PMID: 22704727.
DOI: 10.1016/j.eururo.2012.06.003. Wagenlehner F.M., Wagenlehner C., Schinzel S., Naber K.G.: Prospective, randomized, multicentric, open, comparative study on the efficacy of a prophylactic single dose of 500 mg levofloxacin versus 1920 mg trimethoprim/sulfamethoxazole versus a control group in patients undergoing TUR of the prostate. Eur Urol. 2005, 47 (4), 549–556. PMID: 15774257.
DOI: 10.1016/j.eururo.2005.01.004. Wan J., Kaplinsky R., Greenfield S.: Toilet habits of children evaluated for urinary tract infection. J Urol. 1995, 154 (2 Pt 2), 797–799. PMID: 7609183.
Warren J.W., Abrutyn E., Hebel J.R., Johnson J.R., Schaeffer A.J., Stamm W.E.: Guidelines for antimicrobial treatment of uncomplicated acute bacterial cystitis and acute pyelonephritis in women. Infectious Diseases Society of America (IDSA). Clin Infect Dis. 1999, 29 (4), 745–758. PMID: 10589881.
DOI: 10.1086/520427. Warren J.W., Anthony W.C., Hoopes J.M., Muncie H.L. Jr.: Cephalexin for susceptible bacteriuria in afebrile, long-term catheterized patients. JAMA. 1982a, 248 (4), 454–458. PMID: 7045440.
Warren J.W., Tenney J.H., Hoopes J.M., Muncie H.L., Anthony W.C.: A prospective microbiologic study of bacteriuria in patients with chronic indwelling urethral catheters. J Infect Dis. 1982b, 146 (6), 719–723. PMID: 6815281.
Watson A.R.: Pediatric Urinary Tract Infection. EAU Update Series. 2004, 2 (3), 94–100. Webb N.R., Woo H.H.: Antibiotic prophylaxis for prostate biopsy. BJU Int. 2002, 89 (8), 824–828. PMID: 11972504.
Weidner W., Schiefer H.G., Garbe C.: Acute nongonococcal epididymitis. Aetiological and therapeutic aspects. Drugs. 1987, 34 Suppl 1, 111–117. PMID: 3481311.
Weidner W., Schiefer H.G., Krauss H., Jantos C., Friedrich H.J., Altmannsberger M.: Chronic prostatitis: a thorough search for etiologically involved microorganisms in 1,461 patients. Infection. 1991, 19 Suppl 3, 119–1125. PMID: 2055646.
Wells W.G., Woods G.L., Jiang Q., Gesser R.M.: Treatment of complicated urinary tract infection in adults: combined analysis of two randomized, doubleblind, multicentre trials comparing ertapenem and ceftriaxone followed by appropriate oral therapy. J Antimicrob Chemother. 2004, 53 Suppl 2, 67–74. PMID: 15150185.
DOI: 10.1093/jac/dkh208. Westwood M.E., Whiting P.F., Cooper J., Watt I.S., Kleijnen J.: Further investigation of confirmed urinary tract infection (UTI) in children under five years: a systematic review. BMC Pediatr. 2005, 5 (1), 2. PMID: 15769296.
PMCID: PMC1079875. DOI: 10.1186/1471-2431-5-2. Wetmore C.M., Manhart L.E., Lowens M.S., Golden M.R., Whittington W.L., Xet-Mull A.M.: Demographic, behavioral, and clinical characteristics of men with nongonococcal urethritis differ by etiology: a case-comparison study. Sex Transm Dis. 2011, 38 (3), 180–186. MID: 21285914. PMCID: PMC4024216. DOI: 10.1097/OLQ.0b013e3182040de9. Wettergren B., Jodal U.: Spontaneous clearance of asymptomatic bacteriuria in infants. Acta Paediatr Scand. 1990, 79 (3), 300–304. PMID: 2333743.
Wilson L., Ryan J., Thelning C., Masters J., Tuckey J.: Is antibiotic prophylaxis required for flexible cystoscopy? A truncated randomized double-blind controlled trial. J Endourol. 2005, 19 (8), 1006–1008. PMID: 16253070. DOI:
10.1089/end.2005.19.1006. Wing D.A., Hendershott C.M., Debuque L., Millar L.K.: A randomized trial of three antibiotic regimens for the treatment of pyelonephritis in pregnancy. Obstet Gynecol. 1998, 92 (2), 249–253. PMID: 9699761.
Workowski K.A., Berman S.: Sexually Transmitted Diseaseas Treatment Guidelines, 2010. MMWR. 2010, 59 (RR-12). https://www.cdc.gov/std/ treatment/2010/default.htm.
Wullt B., Agace W., Mansson W.: Bladder, bowel and bugs – bacteriuria in patients with intestinal urinary diversion. World J Urol. 2004, 22 (3), 186– 195. PMID: 15309491. DOI: 10.1007/s00345-004-0432-x. Yamamoto S., Ishitoya S., Segawa T., Kamoto T., Okumura K., Ogawa O.: Antibiotic prophylaxis for transrectal prostate biopsy: a prospective randomized study of tosufloxacin versus levofloxacin. Int J Urol. 2008, 15 (7), 604–606. PMID: 18462354. DOI: 10.1111/j.1442-2042.2008.02056.x.
Yeung C.K., Godley M.L., Dhillon H.K., Gordon I., Duffy P.G., Ransley P.G.: The characteristics of primary vesico-ureteric reflux in male and female infants with pre-natal hydronephrosis. Br J Urol. 1997, 80 (2), 319–327. PMID: 9284209.
Yoon B.I., Kim S., Han D.S., Ha U.S., Lee S.J., Kim H.W. i wsp.: Acute bacterial prostatitis: how to prevent and manage chronic infection? J Infect Chemother. 2012, 18 (4), 444–450. PMID: 22215226.
DOI: 10.1007/s10156-011-0350-y. Yoshikawa T.T., Nicolle L.E., Norman D.C.: Management of complicated urinary tract infection in older patients. J Am Geriatr Soc. 1996, 44 (10), 1235–1241. PMID: 8856005.
Zermann D.H., Ishigooka M., Doggweiler R., Schmidt R.A.: Neurourological insights into the etiology of genitourinary pain in men. J Urol. 1999, 161 (3), 903–908. PMID: 10022711.
Zhanel G.G., Harding G.K., Nicolle L.E.: Asymptomatic bacteriuria in patients with diabetes mellitus. Rev Infect Dis. 1991, 13 (1), 150–154. PMID: 2017615.
Zorc J.J., Kiddoo D.A., Shaw K.N.: Diagnosis and management of pediatric urinary tract infections. Clin Microbiol Rev. 2005, 18 (2), 417–422. PMID: 15831830. PMCID: PMC1082801. DOI: 10.1128/CMR.18.2.417-422.2005.

Justus‑LiebigMIĘDZYNARODOWY KONGRES ANDROLOGICZNY Kopenhaga 06.05–09.05.2017, http://www.ica2017.dk/

INTERNATIONAL CONGRESS OF ANDROLOGY Copenhagen 06.05–09.05.2017, http://www.ica2017.dk/

Sprawozdanie / Report

W dniach 6. maja do 9. maja 2017 r. w Kopenhadze odbył się 11. Międzynarodowy Kongres Andrologiczny. Przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego był dr Niels Jörgensen (Department of Growth and Reproduction, Rigshospitalet, Copenhagen), Prezes Duńskiego Towarzystwa Andrologicznego. W Konferencji uczestniczyło ok. 300 osób z całego świata, w tym z Polski 16. Konferencję poprzedziły dwa niezwykle interesujące kursy: 1) Niepłodność męska: aspekty podstawowe i kliniczne, oraz 2) Czynniki środowiskowe zaburzające gospodarkę hormonalną a zdrowie reprodukcyjne mężczyzn. Tematyka konferencji dotyczyła różnych aspektów zdrowia mężczyzny: problemów związanych z męską płodnością, hipogonadyzmem i zaburzeniami seksualnymi. Niezwykle ciekawe były wykłady poświęcone najnowszym wynikom badań podstawowych m.in. wskazujące na rolę najądrzy i plazmy nasienia w ochronie immunologicznej plemników, zapłodnieniu komórki jajowej i rozwoju zarodka, a także pokazujące możliwości wyhodowania plemników in vitro. Jednym z wykładowców była dr hab. n. med. Monika Frączek z Zakładu Biologii Rozrodu i Komórek Macierzystych Instytutu Genetyki Człowieka Polskiej Akademii Nauk w Poznaniu, której praca pt. „The role of subcellular sperm structures in determining the fertilizing potential of male gametes” została wyróżniona prezentacją ustną. Podczas Konferencji odbyły się wybory nowego Zarządu Międzynarodowego Towarzystwa Andrologicznego (ISA, ang. International Society of Andrology). Przewodniczącym został prof. Andreas Meinchardt (Department of Anatomy and Cell Biology Justus‑LiebigMIĘDZYNARODOWY University, Giessen), a w składzie Zarządu znaleźli się także prof. Peter Y. Liu (Division of Endocrinology, Department of Internal Medicine David Geffen School of Medicine at UCLA, Harbor UCLA Medical Center and Los Angeles BioMedical Research Institute) i prof. Andrea M. Isidori (Department of Experimental Medicine, Sapienza University, Rome).Kolejny 12.




Międzynarodowy Kongres Andrologiczny odbędzie się w 2020 r. w Münster w Niemczech, a przewodniczącym Komitetu Organizacyjnego będzie prof. Stefan Schlatt (Department of Reproductive Medicine and Andrology Uniwersytetu, Münster).

Jolanta Słowikowska‑Hilczer

INSTRUKCJE DLA AUTORÓW

INSTRUCTIONS FOR AUTHORS

Informacje ogólne

Czasopismo „Postępy Andrologii Online” jest periodykiem ukazującym się co 6 miesięcy (półrocznik) w wersji elektronicznej. Czasopismo publikuje prace z zakresu fizjologii i patologii męskiego układu płciowego. Tematyka obejmuje zarówno zagadnienia kliniczne (etiopatogeneza, diagnostyka i terapia zaburzeń), jak i wyniki badań doświadczalnych. Czasopismo przyjmuje prace oryginalne, poglądowe oraz kazuistyczne. Ponadto będą zamieszczane listy do Redakcji, streszczenia i tłumaczenia publikacji anglojęzycznych, informacje o działalności Polskiego Towarzystwa Andrologicznego, komunikaty informujące o konferencjach naukowych oraz sprawozdania i streszczenia prezentacji z kongresów i konferencji naukowych w Polsce i zagranicą.

Zasady recenzowania prac

Nadsyłane manuskrypty wstępnie ocenia Komitet Redakcyjny czasopisma. Manuskrypty niekompletne lub przygotowane w stylu niezgodnym z zasadami podanymi poniżej Redakcja odsyła Autorom bez oceny merytorycznej. Pozostałe artykuły zostają zarejestrowane i są następnie przekazywane do oceny dwóm niezależnym recenzentom, z zachowaniem anonimowości autorów pracy i recenzentów. Przyjęcie pracy odbywa się na podstawie pozytywnych opinii obydwóch recenzentów. W przypadku rozbieżnych opinii Redakcja prosi o opinię trzeciego recenzenta. Autorzy zobowiązani są odnieść się do uwag recenzentów w ciągu 3 tygodni od daty otrzymania recenzji. Wszelka korespondencja z Autorami odbywa się drogą e‑mailową.

Konflikt interesów

W pracy powinny być ujawnione wszelkie zobowiązania finansowe między Autorami i firmą, której produkt ma istotne znaczenie w nadesłanej pracy. Informacje te nie będą ujawniane recenzentom i nie wpłyną na decyzję o opublikowaniu pracy. Po akceptacji manuskryptu informacje o źródłach finansowania powinny być umieszczone w stopce na pierwszej stronie manuskryptu.

Informacje o prawach autorskich

Autor/autorzy przesyłając manuskrypt wraz z ilustracjami i tabelami, automatycznie i nieodpłatnie przenosi/ przenoszą na „Postępy Andrologii Online” i Polskie Towarzystwo Andrologiczne wszelkie prawa autorskie do wydawania oraz rozpowszechniania nadesłanych materiałów we wszystkich znanych formach i na wszystkich znanych polach eksploatacji, bez ograniczeń terytorialnych i językowych, pod warunkiem, że materiały te zostaną zaakceptowane do publikacji. Publikacja w całości ani żadna z jej części nie może być powielana, ani upowszechniana w jakikolwiek mechaniczny lub elektroniczny sposób bez pisemnej zgody Redaktora Naczelnego.

Ochrona danych osobowych

Nazwiska i adresy e‑mail wprowadzane do serwisu czasopisma „Postępy Andrologii Online” będą wykorzystywane wyłącznie do celów publikacji ich prac i nie będą udostępniane do żadnych innych celów.

Sposób przygotowania manuskryptu

Nadsyłane prace mogą być pisane w języku polskim lub angielskim. Wszystkie prace odnoszące się do badań na ludziach lub zwierzętach muszą być zaakceptowane przez odpowiednią Komisję Etyczną. Informacja o zgodzie właściwej Komisji Etycznej na przeprowadzenie badania i świadomej zgodzie pacjentów na udział w badaniu powinna znaleźć się w rozdziale „Materiał i metody” w każdej pracy. Autorzy opisów przypadków są zobowiązani do nieujawniania personaliów opisywanych pacjentów, a w przypadku fotografii umożliwiających identyfikację pacjenta zawsze należy uzyskać pisemną zgodę pacjenta na publikację jego wizerunku.

Liczbowe wartości i symbole wszystkich wielkości winny być podane wg międzynarodowego układu jednostek SI.
W manuskrypcie należy używać 12‑punktowego fontu Times New Roman, z zachowaniem 1,5‑punktowego odstępu między wierszami i marginesami 2,5 cm z każdej strony. Strony należy numerować kolejno, zaczynając od tytułowej. Numery stron należy umieszczać w dolnym, prawym rogu każdej strony. Należy zachować następujący układ: strona tytułowa (osobna strona), stosowane skróty (osobna strona), streszczenie i słowa kluczowe (do 5) w języku polskim i angielskim (osobna strona), tekst podstawowy, piśmiennictwo, podpisy rycin i tabel, materiał ilustracyjny.
Strona tytułowa powinna zawierać: stopień naukowy, imię i nazwisko autora (autorów) wraz z afiliacją, adres e‑mail, kontaktowy numer telefonu każdego autora (należy podkreślić nazwisko autora do korespondencji), tytuł artykułu i skróconą wersję tytułu (w języku polskim i angielskim) (40 znaków ze spacjami).
Spis skrótów należy podać w języku polskim i angielskim w jednym akapicie, według kolejności alfabetycznej np.: hESC – ludzkie embrionalne komórki macierzyste (ang. human embryonic stem cells); RFT – reaktywne formy tlenu (ang. reactive oxygen species); RT‑PCR – łańcuchowa reakcja polimerazy z wykorzystaniem odwrotnej transkryptazy (ang. reverse transcription polymerase chain reaction); itd. Skróty użyte w tekście podstawowym po raz pierwszy należy podać w pełnym brzmieniu. Nie należy rozpoczynać zdania od skrótu.
Streszczenie powinno zawierać najistotniejsze informacje wprowadzające czytelnika w publikowaną tematykę oraz wnioski końcowe (do 250 wyrazów). Nie należy używać skrótów. Tekst podstawowy
Artykuł poglądowy powinien zawierać przegląd informacji z danej tematyki. Zaleca się uwzględnienie prac publikowanych w ostatnich 5–10 latach (ok. 60%) oraz w latach wcześniejszych (ok. 40%). Dopuszczalna liczba pozycji piśmiennictwa to 70. W manuskrypcie autorzy powinni zawrzeć własne przemyślenia, opinie i wnioski, a istotne informacje przedstawić w postaci schematów, tabel i rycin. Ponadto, artykuł mogą wzbogacić wyniki badań autorskich. Liczba stron manuskryptu łącznie z tabelami i rycinami nie powinna być większa niż 20.
Artykuł oryginalny powinien zawierać opis własnych badań klinicznych lub doświadczalnych Autorów. Powinien składać się z takich podrozdziałów jak: Wstęp, Materiał i Metody, Wyniki, Dyskusja, Podsumowanie. Dopuszczalna liczba pozycji piśmiennictwa to 70. Liczba stron manuskryptu łącznie z tabelami i rycinami nie powinna być większa niż 20.
Praca kazuistyczna to krótka forma publikacji prezentująca ciekawe przypadki kliniczne i ich omówienie oparte na własnych doświadczeniach praktyka klinicysty i doświadczeniach innych autorów. Streszczenie nie powinno przekraczać 150 wyrazów, Wstęp powinien zawierać nie więcej niż dwa krótkie akapity, Materiał i Metody nie powinny być podzielone na podrozdziały, a Wyniki, Dyskusja i Podsumowanie powinny stanowić jeden rozdział. Liczba rycin i tabel ograniczona do 2–3, piśmiennictwa do 10. Liczba stron manuskryptu nie powinna być większa niż 10.
Komunikat to krótka praca oryginalna zawierająca wstępne, ale istotne wyniki badań. W tego typu publikacjach streszczenie nie powinno przekraczać 150 wyrazów, Wstęp powinien zawierać nie więcej niż dwa krótkie akapity, Materiał i Metody nie powinny być podzielone na podrozdziały, a Wyniki, Dyskusja i Podsumowanie powinny stanowić jeden rozdział. Liczba rycin i tabel ograniczona do 2–3, piśmiennictwa do 10. Liczba stron manuskryptu nie powinna być większa niż 10.
Artykuł będący tłumaczeniem publikacji z języka angielskiego powinien dotyczyć najnowszych i istotnych pozycji piśmiennictwa anglojęzycznego. Należy dołączyć zgodę redaktora naczelnego czasopisma, w którym artykuł został opublikowany i autora na tłumaczenie artykułu. Streszczenie artykułu powinno zawierać treść istotną do przekazania dla czytelników polskich (do 250 wyrazów).
List do Redakcji jest formą wyrażenia swojej opinii, a jednocześnie głosem w dyskusji na temat współczesnych zjawisk w świecie medycyny i nauki. Dopuszczalna liczba stron manuskryptu nie większa niż 3.
Piśmiennictwo należy podać w kolejności alfabetycznej, nie wprowadzając kolejnych numerów. Każdą pozycję piśmiennictwa należy zapisywać od nowej linii. Należy podać nazwisko autora (autorów) pisane kursywą z inicjałami imion, po których stawiana jest kropka. Jeśli jest do sześciu autorów, należy przytoczyć wszystkich. Powyżej tej liczby należy podać pierwszych sześciu autorów z dopiskiem i wsp. Tytuły periodyków powinny być skracane zgodnie ze sposobem przyjętym w Index Medicus (Medline). Oto przykłady, jak należy cytować książkę: 1) w całości, 2) fragment konkretnego rozdziału wraz z podaniem numerów stron, 3) oryginalną pracę naukową, 4) oryginalną pracę naukową w czasopiśmie elektronicznymi (data przeglądania i adres URL) i 5) stronę internetową (nazwa strony – materiału źródłowego, adres URL i datę wejścia na stronę):
1. Semczuk M., Kurpisz M. (red.): Andrologia. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2006.
2. Woźniak W., Bruska M., Kromer P.: Pęcherzyki nasienne, gruczoł krokowy i gruczoły cewkowo‑opuszkowe. W: Andrologia. Red. M. Semczuk, M. Kurpisz. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2006, 94–89.
3. Kobori Y., Suzuki K., Iwahata T., Shin T., Sadaoka Y., Sato R. i wsp.: Improvement of seminal quality and sexual function of men with oligoasthenoteratozoospermia syndrome following supplementation with L-arginine and Pycnogenol®. Arch Ital Urol Androl. 2015, 87, 190–193. doi: 10.4081/ aiua.2015.3.190. PMID: 26428638
4. Walczak-Jędrzejowska R.: Stres oksydacyjny a niepłodność męska. Część I: czynniki wywołujące stres oksydacyjny w nasieniu / Oxidative stress and male infertility. Part I: factors causing oxidative stress in semen. Postępy Androl Online. 2015, 2, 5–15. [przeglądany: 07.10.2015 r.]. Dostępny w: http://www.postepyandrologii.pl
5. Wiley Online Library http://onlinelibrary.wiley. com/enhanced/doi/10.1111/andr.12051/, data wejścia 07.10.2015 r.
Cytowane w tekście piśmiennictwo należy podać alfabetycznie w okrągłych nawiasach, wymieniając pierwszego autora i podając rok publikacji, np. (Bungum i wsp., 2011; Cheng i wsp., 2011). Nazwiska autorów prac wprowadzone w tekście powinny być napisane kursywą, np. „Według Bungum i wsp. (2011) należy wprowadzić określony algorytm leczenia niepłodności męskiej w zależności od standardowych parametrów seminologicznych i wyników otrzymanych na podstawie testu z wykorzystaniem oranżu akrydyny ujawniającego zaburzenia kondensacji chromatyny plemników (SCSA)…”
Materiał ilustracyjny obejmuje ryciny (wykresy, diagramy, zdjęcia, schematy) oraz tabele opatrzone tytułami i podpisami. W przypadku rycin zarówno tytuł, jak i opis powinny być umieszczone pod rycinami, a w przypadku tabel nad tabelami. Tytuł tabeli należy wytłuścić. Podpisy rycin i tabel oraz ich tytuły, a także informacje wewnętrzne na rycinach i w tabelach należy podać w języku polskim i angielskim (dotyczy prac w języku polskim). Ryciny i tabele powinny być opatrzone numerami zgodnie z kolejnością odniesień w tekście. Osobną numerację posiadają ryciny i osobną tabele (numery arabskie). Skrót Ryc. (pisany kursywą) wprowadzamy w podpisie pod rycinami, natomiast w tytule tabeli nie stosujemy skrótu Tab., lecz Tabela. Nie stosujemy w tekście podstawowym skrótów ryc. lub tab., lecz rycina lub tabela. Mikrofotografie mikroskopowe powinny posiadać wewnętrzną skalę, a stosowane symbole, strzałki lub litery muszą być wyraźnie uwidocznione na tle. Zdolność rozdzielcza mikrofotografii nie powinna być mniejsza niż 300 dpi. Stosowane znaki do opisu danej ryciny powinny być ujednolicone w całym artykule. Stosowane oznaczenia i skróty na rycinach i w tabelach powinny być wyjaśnione w opisie rycin i tabel, niezależnie do ich rozwinięcia w tekście podstawowym. Uwaga: pojedyncze ryciny bądź ryciny złożone z kilku zdjęć, wykresów, diagramów lub schematów należy zintegrować z wewnętrznymi oznaczeniami. Rozmiary rycin i tabel: szerokość rycin i tabel powinna wynosić 17,3 cm lub 8,3 cm, natomiast ich długość nie powinna przekraczać 24,5 cm. Tekst będzie składany dwułamowo, dlatego też szerokość rycin i tabel nie może przekraczać szerokości jednego lub dwóch łamów, z kolei długość może być dowolna, ale nie większa niż długość łamu; wielkość powierzchni zadrukowanej na stronie formatu A4 będzie wynosiła 24,7 cm/17,5 cm.

Przesyłanie prac do Redakcji

Prace należy przesłać elektronicznie na adres redaktora naczelnego: mpiasecka@ipartner.com.pl
Tekst podstawowy, piśmiennictwo oraz podpisy rycin i tabel powinny być umieszczone w jednym pliku (Word), natomiast każda rycina (format CDR, TIF, JPG) i tabele (Word) w osobnych plikach. Tytuł pliku zawierający tekst manuskryptu powinien zawierać nazwisko autora do korespondencji oraz pierwsze słowa tytułu artykułu, natomiast tytuły plików zawierające ryciny i tabele, obok nazwiska autora, powinny zawierać numery rycin i tabel. Do pracy należy dołączyć oświadczenie, że m.n. praca nie została opublikowana lub skierowana do publikacji w innym czasopiśmie, została zaaprobowana przez wszystkich współautorów (wymagane są podpisy wszystkich autorów) oraz zostały ujawnione wszelkie źródła finansowania (oświadczenie dostępne na stronie internetowej
http://www.postepyandrologii.pl).

Inne uwagi

Prace będą publikowane w kolejności otrzymywania, jednak redakcja zastrzega sobie prawo zmian uzasadnionych treścią drukowanego numeru. Ponadto zastrzega sobie prawo wprowadzenia poprawek stylistycznych i dotyczących mianownictwa oraz stosowanych skrótów bez uzgodnienia z autorem.

General information

The journal “Advances in Andrology Online” is a periodical appearing every 6 months (half-yearly) in the electronic version. The journal publishes papers in the field of physiology and pathology of the male reproductive system. Topics include both clinical issues (pathogenesis, diagnosis and treatment of disorders), as well as the experimental results. The journal accepts original papers, review articles and case reports. In addition there will be published letters to the editor, abstracts, and translations of English-language information about the activities of the Polish Society of Andrology, announcements about scientific conferences and reports and summaries of presentations from congresses and conferences in Poland and abroad.

Peer review process

Submitted manuscripts are initially examined by the Editorial Committee of the journal. The manuscripts that are incomplete or not prepared according to the rules below will be sent back to authors without further review. Other articles are registered and then sent to two independent reviewers for evaluation, maintaining the anonymity of authors and reviewers. The manuscript is accepted for publication on the basis of positive opinions of both reviewers. In case of disagreement, the Editorial Board asks the third reviewer for an opinion. The authors are obliged to refer to the reviewers’ comments within three weeks of the receipt of the review. All correspondence with the authors is carried out via e-mail.

Conflict of interest

Authors are obliged to disclose any financial arrangements between authors and a company, whose product has the significant impact on the submitted paper. This information will not be shared with the reviewers and will not affect the decision to publish the paper. After the manuscript is accepted information about the sources of financing should be placed in the footer on the first page of the manuscript.

Copyright information

By submitting the manuscript electronically, along with illustrations and tables, the Author/ authors confirm that they automatically, free of charge, transfer to “Advances in Andrology Online” and the Polish Society of Andrology any copyright allowing publication and dissemination of the submitted materials, in all available forms and fields of exploitation, without territorial and language restrictions, if the materials are accepted for publication. Neither the manuscript as a whole, nor any part of it, will be published or disseminated elsewhere in any mechanical or electronic means without the written consent of the Editor-in-Chief.

Privacy statement

The names and email addresses entered in the “Advances in Andrology Online” service will be used exclusively for publication purposes and will not be made available for any other purpose.

Manuscript preparation

Submitted manuscripts may be written in Polish or English. All manuscripts related to the research involving human subjects or animal experimentation must be approved by the relevant Ethics Committee. Information about the consent of the relevant Ethics Committee to conduct the research and a statement that all subjects have given informed consent to participate in it, should be included in the chapter “Materials and methods” in every manuscript. The authors agree not to publish any personal details of presented patients, and in case of photographs enabling to identify the patient, there is always a written consent of the patient needed for the publication of his/her image.

Numerical values and symbols of all sizes should be given by the international system of units SI.

The manuscript should use 12-point Times New Roman font, while maintaining 1.5-point line spacing and margins of 2.5 cm on each side. Pages should be numbered consecutively, starting with the title. The page numbers should be placed in the lower right corner of each page. Keep the following layout: title page (separate page), abbreviations (separate page), abstract and keywords (up to 5) in Polish and English (separate page), body text, references, captions, figures and tables, illustrations.

The title page should contain: a degree, the name of the author (authors) and affiliation, email address, each authors’ contact phone number (name of the author for correspondence should be stressed), article title and an abbreviated version of the title (in Polish and English) (40 characters with spaces).

List of abbreviations should be given in Polish and English in one paragraph, in alphabetical order, e.g.: hESC – human embryonic stem cells; ROS – reactive oxygen species; RT‑PCR – reverse transcription polymerase chain reaction; etc. The abbreviations used in the main file for the first time should be given in full. Do not begin a sentence with an abbreviation.

The abstract should contain the most important information introducing the reader to the published topic and its conclusions (up to 250 words). Do not use abbreviations

Main file

Review article should include an overview of the subject published in the last 5–10 years (60%) and in the previous years (40%). The permissible number of references is 70. In the manuscript authors should conclude their own thoughts, opinions and conclusions, and the relevant information should be presented in the form of diagrams, tables and figures. Moreover the article may be enriched with the results of author’s own research. Number of pages of the manuscript, including tables and figures, should not be more than 20.

Original research papers should include a description of authors’ own clinical or experimental studies. It should consist of subsections such as: Introduction, Material and Methods, Results, Discussion, Summary. The permissible number of references is 70. The number of pages of the manuscript, including tables and figures should not be more than 20.

Case report is a short form of publication that presents interesting clinical cases and discussion based on clinician’s practice own experience and experience of other authors. The abstract should not exceed 150 words, Introduction should contain no more than two short paragraphs, Material and Methods should not be divided into sections, and Results, Discussion and Conclusion should be in one chapter. The number of figures and tables should be reduced to 2–3 and references to 10. The number of pages of the manuscript should not be more than 10. Communication article is a short original paper containing preliminary but important results. In this type of publications summary should not exceed 150 words, Introduction should contain no more than two short paragraphs, Material and Methods should not be divided into sections, and Results, Discussion and Conclusion should be in one chapter. The number of figures and tables is reduced to 2–3, references to 10. The number of pages of the manuscript should not be more than 10.

Article which is the translation of English language publication should concern the most recent and significant items in the English-speaking literature. It should be accompanied by a consent of the editor-in-chief of the journal in which the article was published and the authors of the translation of the article. The summary of the article should include content which is important to provide for Polish readers (up to 250 words).

Letter to the Editor is a form of expressing one’s opinion, which is at the same time a voice in the discussion on contemporary phenomena in the world of medicine and science. The permissible number of pages of the manuscript is no more than 3.

References should be given in the alphabetical order, not by entering the serial numbers. Each reference shall be entered on a new line. Please provide the name of the author (s) in italics with initials, after which there is the dot. If there are up to six authors, please cite all. Above this number the first six authors should be given with a note et al. The titles of journals should be abbreviated in accordance with the Index Medicus (Medline). Here are examples of how to cite the book: 1) as a whole, 2) a fragment of a specific chapter, together with the page numbers, 3) the original scientific paper, 4) original scientific paper in the electronic journal (data viewing and URL) and 5) website (page name – the source material, the URL and date of entry to the site):

1. Semczuk M., Kurpisz M. (ed.): Andrologia. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2006.
2. Woźniak W., Bruska M., Kromer P.: Pęcherzyki nasienne, gruczoł krokowy i gruczoły cewkowo‑opuszkowe. In: Andrologia. Ed. M. Semczuk, M. Kurpisz. Wyd. Lek. PZWL, Warszawa 2006, 94–89.
3. Kobori Y., Suzuki K., Iwahata T., Shin T., Sadaoka Y., Sato R. et al.: Improvement of seminal quality and sexual function of men with oligoasthenoteratozoospermia syndrome following supplementation with L-arginine and Pycnogenol®. Arch Ital Urol Androl. 2015, 87, 190–193. doi: 10.4081/ aiua.2015.3.190. PMID: 26428638
4. Walczak-Jędrzejowska R.: Stres oksydacyjny a niepłodność męska. Część I: czynniki wywołujące stres oksydacyjny w nasieniu / Oxidative stress and male infertility. Part I: factors causing oxidative stress in semen. Postępy Androl Online. 2015, 2, 5–15. [viewed: 07.10.2015]. Available: http:// www.postepyandrologii.pl
5. Wiley Online Library http://onlinelibrary.wiley. com/enhanced/doi/10.1111/andr.12051/, date of entry: 07.10.2015


References quoted in the text should be given alphabetically in parentheses, listing the first author and giving the year of publication, for example. (Bungum et al., 2011; Cheng et al., 2011). The names of the authors of articles entered in the text should be written in italics, for example. “According to Bungum et al. (2011) to enter a specific algorithm for the treatment of male infertility, depending on the standard seminological parameters and the results obtained on the basis of a test using Acridine Orange revealing abnormal chromatin condensation in sperm (SCSA)…”

Illustrative material includes figures (graphs, diagrams, pictures, outlines) and tables provided with the titles and captions. In the case of figures both the title and description should be placed under the drawings, in the case of tables above the tables. The title of the table should be bolded. Captions of figures and tables and their titles, as well as inside information on figures and in tables should be given in Polish and English (for work in Polish). Figures and tables should be numbered consecutively according to the order in which they are mentioned in the text. Figures and tables should be provided separately (Arabic numbers). Shortcut Fig. (in italics) is entered in the caption under the figures, while the title of the table does not use a shortcut Tab. but Table. We do not use in the main text abbreviations fig. or tab., but the figure or table. Photomicrographs should have internal microscopic scale and used symbols, arrows, or letters must be clearly visible against the background. Capability of photomicrographs resolution should not be less than 300 dpi. Characters used to describe the given figure should be harmonized throughout the article. Symbols and abbreviations used in figures and tables should be explained in the description of figures and tables, regardless of their development in the main text. Note: the individual figures or figures made from several images, charts, graphs or diagrams should be integrated with internal markings.
Size of figures and tables: the width of figures and tables should be 17.3 cm or 8.3 cm, and their lengthshould not exceed 24.5 cm. The text will be set in two columns, and therefore the width of figures and tables should not exceed the width of one or two columns, in turn it can be of any length, but not more than the length of the column; the size of the surface of the printed page A4 will amount to 24.7 cm / 17.5 cm.


Sending the manuscript to the editorial office

The manuscripts should be sent electronically to the editor-in-chief’s email address: mpiasecka@ipartner.com.pl Main text, writings and signatures of figures and tables should be placed in a single file (Word), and each figure (CDR, TIF, JPG format) and tables (Word) in separate files. The title of the file containing the text of the manuscript should contain the name of the author for correspondence, and the first words of the article’s title. The titles of the files containing figures and tables, next to the author’s name, should include the numbers of figures and tables. The manuscript must be accompanied by a statement that among other things work has not been published or directed for publication in another journal, it has been approved by all co-authors (signatures of all the authors are required), and that all funding sources have been disclosed (statement available on the website:
http://www.postepyandrologii.pl).

Other comments

Papers will be published in the order they are received, but the Editorial Board reserves the right to change the content of the printed number. In addition, it reserves the right to make stylistic corrections and those concerning nomenclature and abbreviations used without the consent of the author.